Din ve Liderlik
Main Article Content
Özet
Lider kavramı “önde gitmek” anlamında İngilizce’deki “to lead” sözcüğünden leader yani “önde giden, önder” anlamında türemiş olup Türkçe’ye aynı anlamda geçmiş bir kavramdır. Türkçe’de daha çok lider denildiğinde önder; liderlik denildiğinde ise önderlik anlaşılır. Kavramın önüne sıfatlar eklenerek hem kullanım alanı zenginleştirilmiş hem de çeşitlendirilmiştir. Her hâlükârda önde giden veya önder anlamı yerini korumuştur. Sözgelimi dinî lider, siyasî lider, cemaat lideri, dönüşümcü lider, karizmatik lider bu kullanımlardan birkaç tanesidir.
Kur’an Araştırmaları Vakfı (KURAV) tarafından düzenlenen “Din ve Liderlik Çalıştayı”nın başlığındaki lider ağırlıklı olarak “dinî lider” veya “dinde lider” çerçevesinde düşünülmüştür. Ancak bu liderliğin siyasî, toplumsal veya karizmatik liderlikten tamamen bağımsız ve yalın bir anlam içerdiği söylenemez. Çünkü bir dinî lider, aynı zamanda toplumsal, kültürel, karizmatik ve dönüştürücü özelliklere sahip olabilir. Dolayısıyla dinî lider denildiğinde bütün diğer anlamlardan ve sıfatlardan soyutlanmış yalın bir anlam çerçevesi akla gelmemelidir. Peygamberlerin liderlik çerçevesi ideal olandır, vakıada ise bunu aşan veya gerisinde kalan liderlerin olduğu da bir gerçektir. Özellikle vakıayı konu alan veya günceli tartışan bildiri, müzakere ve katkılarda işin bu yönü ve boyutu ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Din ve Liderlik Çalıştayı, açılış konferansıyla birlikte dört bildiriden oluşmuştur. Çalıştay esnasında eksikliğine dikkat çekilen “Kur’an’da Liderlik” bildirisinin eklenmesiyle elinizdeki kitap beş bildiri şeklinde teşekkül etmiştir. İçerik itibariyle kitap YALÇIN AKDOĞAN “Din ve liderlik -açılışı konferansı-“, Yusuf Şevki YAVUZ “Kur’ân-ı Kerim’de Liderlik Meselesi”, Adem APAK “Hz. Peygamber (sas) ve Liderlik”, Bayram Ali ÇETİNKAYA “Çağdaş İslâm Düşüncesinde Türkiye Merkezli Siyaset ve Liderlik Arayışları”, Mehmet Ali BÜYÜKKARA “Türkiye’de Dinî Liderlik” bildirilerinden oluşmuştur.
Bu bildirilere Adnan DEMİRCAN, Ahmet YAMAN, Bünyamin ERUL, Yusuf Şevki YAVUZ ve Cağfer KARADAŞ müzakereleriyle katkıda bulunmuşlardır. Ayrıca müzakerelere katılan Mustafa GENCER “Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemlerinde Osmanlı Modernleşmesi”, Mustafa TEKİN “Liderlikte Din ve Dinde Liderlik” ve Şaban Ali DÜZGÜN “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Modernleşmenin Süreç Analizi” adlı müstakil değerlendirmeleriyle katkı sağlamışlardır.
Anahtar Kelimeler:
Din, İslam, Kur'an, Peygamberlik, Liderlik, Dinî LiderlikKaynakça
- Abdulvahhab el Efendi. Nasıl Bir Devlet. İstanbul, İlke Yayınları, çev: Hasan T. Kösebalaban, 1994.
- Açıkgenç, Alparslan. “Said Nursi”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 35, s. 565-7.
- Akdoğan, Yalçın. Lider, Siyasi Liderlik ve Erdoğan. (İstanbul, Turkuvaz Yayınları, 2016), s. 66-69.
- Akdoğan, Yalçın. Nebevi Liderlik ve Hz. Muhammed (s.a.v.). (Ankara, Otto Yayınları, 2021).
- Akgül, Ahmet. Değişen Dengeler ve İslam, İstanbul: Risale Yay., 1994.
- Akın, Mahmut Hakkı. “Türkiye Modernleşmesi Karşısında Dini Gruplar”, İnsan ve Toplum, 7/1 (2017), s. 1-24.
- Akseki, Ahmet Hamdi. “Din Tedrisatı ve Dini Müesseseler Hakkında Mühim Bir Raporu - III”, Sebilürreşad, 5/102 (1951), s. 19.
- Aktaş, Ahmet. Böyle Buyurdu Şeyhim: Şeyhlik Kurumunun Sosyal ve Dini Pratiklere Etkileri, Ankara: Araştırma Yay., 2021.
- Aktaş, Ümit. İslamî Hareket ve Yöntem, İstanbul: Bengisu Yay., 1996.
- Aktay, Yasin. “İlahiyat Sosyolojisi: Bir Sosyal Değişim Dinamiği Olarak İlahiyat Sorunu” Tezkire, 31-32 (Mart/Haziran 2003), s. 45-64.
- Aktay, Yasin. “Modern Üniversite İçinde İlahiyat Fakültesinin Yeri”, Yeni Şafak: 16 Şubat 2022.
- Albayrak, Sadık. Türk Siyasi Hayatında MSP Olayı, İstanbul: Araştırma Yay., 1989.
- Ali Galip Gezgin. Kur’an’da Hz. Peygambere Yapılan Uyarılar. (İstanbul, Rağbet Yayınları, 3. Baskı 2015), s. 190.
- Altıkulaç, Tayyar. Zorlukları Aşarken, İstanbul: Ufuk Yay., 2011.
- Aydın, Mehmet S. “Avrupa Birliği, Din ve Diyanet”, İslâmiyât, 4/1 (2001), s. 11-20.
- Aydınlı, Osman. Mutezilede İmamet ve Siyaset, Ankara 2017, s. 26-31, 141.
- Banaz, Şaban. “Türkiye’de Ca’feriler”, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6/1 (2018), s. 29-62.
- Bardakoğlu, Ali. “İlahiyatçıların Din Söylemi”, İslâmiyât, 4 (2001), s. 63-76.
- Başgil, Ali Fuat. Din ve Laiklik, İstanbul: Yağmur Yay., 1962.
- Bayraklı, Bayraktar. Fârâbi’de Devlet Felsefesi. (İstanbul, Şehir Yayınları, 2000), s. 70.
- Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yay., 2003.
- Bilgin, Vejdi. “İlahiyat’ın Dili”, Yetkin Düşünce, 4/14 (2021), s. 49-66.
- Birand, Kamıran. Uyanış Devri Felsefesinde Tanzimat’ta Tesirleri, Ankara 1955, 57.
- Bircan, A. Burak. M. Kürşat Atalar, Ercümend Özkan ile İslamî Hareket Üzerine, Ankara: Anlam Yay., 1997.
- Bölükbaşı, Adem. “Gönül Coğrafyamıza Dönüş mü?: Adalet ve Kalkınma Partisi Döneminde Coğrafya ve Kimlik İlişkisinin Yeniden Tanımlanması”, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 7/14 (2021), s. 14-42.
- Bruinessen, Martin van. Ağa, Şeyh, Devlet, çev. Remziye Arslan, Ankara: Özge Yay., t.y.
- Bulut, Faik. Alisiz Alevilik, İstanbul: Berfin Yay., 2007.
- Bülent Daver, Siyaset Bilimine Giriş. (Ankara, Siyasal Kitabevi, 5. Baskı, 1993), s. 166.
- Büyükkara, Mehmet Ali. “Günümüzde Selefilik ve İslami Hareketlere Olan Etkisi”, Tarihte ve Günümüzde Selefilik, Ahmet Kavas (ed.), İstanbul: Ensar Neşr., 2014, s. 485-524.
- Büyükkara, Mehmet Ali. “İslam Kaynaklı Mezheplerin Ortadoğu’daki Coğrafi Dağılımı ve Tahmini Nüfusları”, e-Makâlât: Mezhep Araştırmaları, 6/2 (2013), s. 321-354.
- Büyükkara, Mehmet Ali. “Türkiye’de Radikal Dini-Siyasi Akımlar”, Demokrasi Platformu, 2/8 (2006), s. 107-166.
- Büyükkara, Mehmet Ali. Çağdaş İslami Akımlar, İstanbul: Klasik Yay., 2017.
- Büyükkara, Mehmet Ali. İslami Davanın Güzergâhı: Metodik İslamcı İktidar Teorileri, İstanbul: Klasik Yay., 2021.
- Büyükkara, Mehmet Ali. Nurulah Ardıç, Tuncay Başoğlu, Kemal Sayar, Metin Karabaşoğlu, Gülen Yapılanması, Ankara: İsam Yay., 2017.
- Canikli, İlyas. Siyasetin Kurucusu Olarak Hadis: Sünnî Hadis Literatüründe Hilafet Problemi, İstanbul 2006.
- Cemal, Behçet. Şeyh Sait İsyanı, İstanbul: Sel Yay., 1955, s. 48.
- Çağlar, İsmail. “Tevarüs Edilmemiş Gelenek: Süleymancılık”, Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 2/2 (2016), s. 1-9.
- Çakır, Ruşen. Ayet ve Slogan, İstanbul: Metis Yay., 1995.
- Çarkoğlu, Ali. Binnaz Toprak, Değişen Türkiye’de Din, Toplum ve Siyaset, İstanbul: Tesev Yay., 2006.
- Çetinkaya, Bayram Ali. “Meşrutiyet Dönemi (1876-1909) Aydın ve Devlet Adamının/Bürokratının Kimlik Yapısı”, C.Ü.İ.F. Dergisi, sayı: XII/2, Sivas 2008, 75-120.
- Çınar, Menderes. “Kemalist Cumhuriyetçilik ve İslamcı Kemalizm”, İslamcılık, Yasin Aktay (ed.), İstanbul: İletişim Yay., 2004, s. 157-176.
- Dadaş, M. Bülent. “Kuruluşundan Günümüze Din İşleri Yüksek Kurulu’nun Fetva Siyaseti”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 13 (2017), s. 37-74.
- Davut Dursun, Siyaset Bilimi. (İstanbul, Beta Basım Yayım, 2002), s. 147.
- Dorroll, Philip. Islamic Theology in the Turkish Republic, Edinburgh: Edinburgh University Press, 2021.
- Durkheim, Emile. Ahlak ve Toplum. (İstanbul, Pinhan Yayıncılık, çev: Duygu Çenesiz, 2016), s. 29.
- Düzdağ, M. Ertuğrul. “Birkaç Söz” (Said Halim Paşa) Buhranlarımız ve Son Eserleri, 9. Baskı,
- İstanbul 2015, 11-12.
- Elmalılı Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. (İstanbul, Eser Kitabevi, 1971), s. II, 749.
- Erdem, Fazıl Hüsnü. “TCK’nun 312. Maddesinin Koruduğu Hukuksal Değerin Kısa Bir Analizi: Türk Devlet Düzeni v. Demokratik Kamu Düzeni”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 52/1 (2003), s. 37-62.
- Erdoğan, Barış. “From Main Component to Equal Citizen: Reconstraction of the Ja’fari Identitiy in Turkey”, European Scientific Journal, 11/5 (2015), s. 325-349.
- Erdoğan, Mehmet. Vahiy-Akıl Dengesi Açısından Sünnet. (İstanbul, Marmara Ü. İlahiyat F. Vakfı Yayınları, 5. Baskı, 2017), s. 231.
- Erkilet, Alev. “Ercümend Özkan”, İslamcılık, Yasin Aktay (ed.), İstanbul: İletişim Yay., 2004, s. 684-697.
- Eroğul,Cem. Devlet Nedir? (İstanbul, İmge Kitabevi, 3. Baskı, 2002), s. 164.
- Ertürk, Ahmet S. “Türkiye’de İslamî Hareketin Gelişim Süreci”, Dünya ve İslam, Yaz/1990, s. 105.
- Fığlalı, Ethem Ruhi. Türkiye’de Alevilik Bektaşilik, Ankara: Selçuk Yay., 1996.
- Gezenler, Murat. “Türkler Müslüman Değildir, Müşriktir”, röp. İsmail Saymaz, (yayın: 29.09.2020; erişim: 02.08.2022).
- Görmez, Mehmet. “Diyanet Özerk Bir Yapıya Dönüşmeli”, Mehmet Görmez’in 5. Din Şurası’nda yaptığı konuşma, <https://www.aa.com.tr/tr/yasam/diyanet-ozerk-bir-yapiya-donus meli/93815> (konuşma: 10.12.2014; erişim: 11.05.2022).
- Güler, İlhami. “Türkiye’de Aydınlar: Dünya Görüşleri ve Okulları” röportajı, Almıla Fikir ve Kültür Dergisi, 20 (Ağustos 2014).
- Günaydın, Mehmet. “Of Medreselerinin Tarihi Fonksiyonelliğine Bakış”, KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12 (2008), s. 101-136.
- Güngör, Özcan,.“Değişim ile Takiye Arasında Nusayriler/Arap Aleviler”, İnsan ve Toplum, 5/9 (2015), s. 75-102.
- Güzelsoy, Molla Mansur. İlmi ve Siyasi Tahliller, İstanbul: Fıtrat Yay., 1996.
- Hatiboğlu, Mehmet. “Hilâfetin Kureyşîliği”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara 1978.
- Işık, Zekeriya. Şeyhler ve Şahlar: Osmanlı Toplumunda Devlet-Tarikat İlişkilerinin Gelişim ve Değişim Süreçleri, Konya: Çizgi Yayınları, 2015.
- İbn Teymiyye. Siyaset. (İstanbul, Dergâh Yayınları, 2. Baskı, çev: Vecdi Akyüz, 1999.
- İbrahim Mazman. “İslam Dünyasında Düzen ve Değişme, Gelenek ve Radikalizm Bağlamında Tepkiler”. Modernizm ve Gelenekselcilik Arasında Din. Ed: Şamil Öçal ve Cevat Özyurt (Ankara, Hece Yayınları, 2013), s. 245.
- İnayet, Hamid. Çağdaş İslami Siyasi Düşünce. (İstanbul, Yöneliş Yayınları, 3. Baskı, çev: Yusuf Ziya, 1995), s. 155.
- İpşirli, Mehmet. “Şeyhülislâm”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 39, s. 91-6.
- Jwaideh, Wadie. Kürt Milliyetçiliğinin Tarihi, Kökenleri ve Gelişimi, çev: İ. Çekem, A. Duman, İstanbul: İletişim Yay., 2016.
- Kaçar, Kemal. “Süleymancılar Cevaplıyor”, Cumhuriyet Türkiyesi’nde Bir Mesele Olarak İslam - I, İsmail Kara (der.), İstanbul: Dergah Yay., 2017, s. 336-345.
- Kara, İsmail. “Din ile Devlet Arasında Sıkışmış Bir Kurum: Diyanet İşleri Başkanlığı”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18 (2000), s. 29-55.
- Karakoç, Sezai. Diriliş Neslinin Amentüsü, İstanbul: Diriliş Yay., 1986.
- Karaman, Hayrettin. Bir Varmış Bir Yokmuş, İstanbul: İz Yay., 2008.
- Kaya, Halil. “Diyanet İşleri Başkanlarının Kaleminden Nasıl Bir Diyanet”, Diyanet Aylık Dergi, 11 (Kasım 1991), s. 32-40.
- Kaya, İsmail. “Osmanlı Devletinde Devlet Tarikat İlişkileri Bağlamında Meclis-i Meşayih”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 100 (2021), s. 159-180.
- Kılıçbay, Mehmet Ali. “Türk Aydının Dünyasını Anlamak”, Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, İstanbul 1995, 175.
- Kısakürek, Necip Fazıl. “Önsöz”, Ahmed Davudoğlu, Dini Tamir Davasında Din Tahripçileri, İstanbul: Bidatlarla Mücadele Yay., 1974, s. 3-4.
- Köse, Ali. “Hizbü’t-Tahrîri’l-İslâmî”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 18, s. 184-5
- Köse, Ömer Faruk. İslamî Hareket ve Önündeki Engeller, Ankara: Fecr Yay., 1997.
- Kutlu, Sönmez, “Alevilik-Bektaşiliğin Diyanette Temsil Sorunu”, İslamiyât, 4/1 (2001), s. 21-40.
- Küçükağa, Ahmet. “Ahmet Küçükağa ile söyleşi”, Girişim, 54 (Mart 1990), s. 26.
- Lewis, Bernard. Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev : M. Kıratlı, IV. baskı, Ankara 1991.
- M. Beşir Eryarsoy, İslam Devlet Yapısı. (İstanbul, Buruc Yayınları, 3. Baskı, 1995), s. 112.
- Mardin, Şerif. Türkiye’de din ve Siyaset (Makaleler: 3), III. baskı, İstanbul 1993, 45.
- Martin Lings. Hz. Muhammed’in Hayatı. (İstanbul, İnsan Yayınları, çev: Nazife Şişman, 2005), s. 313.
- Mâtürîdî. Te’v’ilâtü’l-Kur’ân, ed. Bekir Topaloğlu, İstanbul 2006, VI, 392; Y
- Metiner, Mehmet. Yemyeşil Şeriat Bembeyaz Demokrasi, İstanbul: Doğan Kitap, 2004.
- Mirzabeyoğlu, Salih, Tilki Günlüğü, İstanbul: İbda Yay., 1994.
- Miyasoğlu, Mustafa. Necip Fazıl Kısakürek, İstanbul: Suffe Yay., 1985.
- Muhammed Hamidullah. Allah’ın Elçisi Hz. Muhammed. (İstanbul, Beyan Yayınları, çev: Ülkü Zeynep Babacan, 2014), s. 112.
- Muhammed Hamidullah. İslam’da Devlet İdaresi. (İstanbul, Beyan Yayınları, çev: Hamdi Aktaş, 2016) ve Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi. (İstanbul, Beyan Yayınları, çev: Mehmet Yazgan, 2011).
- Müftüoğlu, Atasoy. “Atasoy Müftüoğlu ile söyleşi”, Girişim, 54 (Mart 1990), s. 22.
- Necatioğlu, Halil. “Din Alimlerinin Tartışılmaz Değeri ve Üstünlüğü”, İslam, 77 (Ocak 1990), s. 4.
- Nursî, Said. Sikke-i Tasdîk-i Gaybî, İstanbul: Yeni Asya Neşriyat, 1999
- Ortaylı, İlber. İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, III. baskı, İstanbul 1995, 107.
- Öner, Necati. Tanzimat’tan Sonra Türkiye’de İlim ve Mantık Anlayışı, Ankara 1967, 12.
- Öngören, Reşat, “Tunahan, Süleyman Hilmi”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 41, s. 375-6.
- Özcan, Hanefi. Mâtüridî’de Dînî Çoğulculuk. (İstanbul, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1995), s. 60.
- Özdinç, Rıdvan. İtikat ve Siyaset: Sünnî Kelamında İmâmet ve Hilâfet Meselesi, İstanbul 2018, s. 87, 93.
- Özenç, Ali. “Dinî Satatü Sahibi Medrese Seydalarının ve İlahiyat Fakültesi Öğretim Elemanlarının Birbirlerine Bakışı (Diyarbakır Örneği)”, Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1/2 (2014), s. 1-10.
- Özkan, Ercümend. Laiklik-Demokrasi ve İslam, Ankara: Anlam Yay., 2016.
- Özlem, Doğan. “Felsefe Geleneği ve Aydınımız”, Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, İstanbul 1995, 210-211.
- Pamak, Mehmet, İzzeti Başka Yerde Aramak, y.y.: Selam Yay., 1995.
- Pekasil, Tahir. “Toplumsal Statü Göstergesi Olarak Dini Otorite Tipleri: Cizre Örneğinde Şeyh, Molla ve Seyyidler”, Bilim, Düşünce ve Sanatta Cizre, M. Nesim Doru (ed.), Mardin: Mardin Artuklu Ü. Yay., 2012, s. 141-154.
- Rıza, M. Reşid. İslam’da Birlik ve Fıkıh Mezhepleri, nşr. Hayrettin Karaman, Ankara: DİB Yay., 1974.
- Said Halim Paşa. İslâm’da Teşkîlat-ı Siyâsiyye-İslâm Devletinin Siyasî Yapısı (1921) (Said Halim Paşa- Buhranlarımız ve Son Eseri içinde), 9. Baskı, İstanbul 2016, 239.
- Sitembölükbaşı, Şaban. Türkiye’de İslam’ın Yeniden İnkişafı (1950-1960), Ankara: İsam Yay., 1995.
- Subaşı, Necdet. “Şeyh, Seyid ve Molla – Doğu ve Güneydoğu Anadolu Örneğinde Dinsel İtibarın Kategorileri”, İslâmiyât, 2/3 (1999), s. 121-140.
- Sümbül, Mehmet. İslam Adına Particilik, İstanbul: Objektif Yay., 1992.
- Şahin, Haşim. “Ocak”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 33 , s. 316-7.
- Şener, Nazırhan. “Türkiye’de Dinin Selefi İnşası”, basılmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, 2020.
- Tanör, Bülent. Kuruluş Üzerine On Konferans (Türkiye: 1920 Sonraları), İstanbul: Der Yay., 1996.
- Tekeli, İlhan. “Osmanlı İmparatorluğündan Günümüze Eğitim Kuramlarının Gelişimi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yay., 1983, c. 3, s. 650-675.
- Tekin, Mustafa. “Işıkçılık – Bir Dönüşümün Hikayesi”, Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3/2 (Güz 2017), s. 81-96.
- Togayhan, Abdurrahman. “Kültürel Farklılıklar Ekseninde Nusayrilik Üzerine Bir Din Sosyolojisi Araştırması: Mersin Arap Aleviliği Örneği”, Harran Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10/14 (2005), s. 57-91.
- Topçu, Nurettin. “İslamı Sömüren Siyaset”, Cumhuriyet Türkiyesi’nde Bir Mesele Olarak İslam - I, İsmail Kara (der.), İstanbul: Dergah Yay., 2017, s. 333-5.
- Turan, İbrahim. “Türkiye’de İlahiyat Eğitimi: İstihdam Alanı-Program İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 37 (2017), s. 59-77.
- Turki, Ebu Umeyr bin Muhammed. Günümüzde Selefi Salihin Gibi Nasıl Olursun?, Kitap ve Sünnete Davet Yayınları, 1435.
- Uludağ, Süleyman. “Ricâlü’l-Gayb”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 35, s. 81-3.
- Üçer, Cenksu. “Alevi Nitelemeli Gelenek ya da Ocak ve Gruplar Hakkında Yapılacak Çalışmalarda Ocak Sisteminin Dikkate Alınmasının Önemi”, e-makâlât: Mezhep Araştırmaları Dergisi, 12/2 (2019), s. 376-8;
- Ülken, Hilmi Ziya. “Türkiye’de Batılılaşma Hareketi”, AÜİFD, Ankara 1961, 4-5.
- Üzüm, İlyas. Günümüz Aleviliği, İstanbul: İsam Yay., 1997.
- Vakur Versan, Kamu Yönetimi Siyasi ve İdari Teşkilat. (İstanbul, Der Yayınları, 10. Baskı, 1990).
- Watt, W. Montgomery. Hz. Muhammed Medine’de. (İstanbul, Kuramer Yayınları, 2. Baskı, 2020),
- s. 276.
- Weber, Max. Bürokrasi ve Otorite, çev. H. Bahadır Akın, Ankara: Adres Yay., 2005.
- Weber, Max. Toplumsal ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı. (İstanbul, Cem Yayınevi, 3. Baskı, çev: Özer Ozankaya, 2017), s. 332.
- Yalçın, Ayşe. “Nusayrilerle İlgili Fransızca Kaynaklarda Yer Alan Bilgilerle Mülakat Sonucu Elde Edilen Verilerin Mukayesesi: Hatay Nusayriliği Örrneği”, basılmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, 2020.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “Mâtürîdî’nin Sünnet Anlayışı”, İmam Mâtürîdî’nin İzdüşümü, ed. Korkmaz, Sıddık. Fecr Yayınları, Ankara 2019, s.171-174.
- Yıldırım, Rıza. “Geleneksel Alevilikten Modern Aleviliğe: Tarihsel Bir Dönüşümün Ana Eksenleri”,
- Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 19/62 (2012), s. 135-162.
- Yıldız, Harun. “Nusayrîler Arap Alevîlerinde Amcalık Kurumu”, Alevilik Araştırmaları Dergisi, 8/15 (2018), s. 1-12.
- Yıldız, Yavuz G. “Türk Aydını ve İktidar Sorunu”, Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, İstanbul 1995.
- Zeyveli, Hikmet. Medine Sahifesi. (İstanbul, Kuramer Yayınları, 2019), s. 158.
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.