Big Bang ve Yaratılış
Main Article Content
Özet
Bu çalışmada, Big Bang teorisinin yoktan yaratılış düşüncesini destekleyip desteklemediği hususu hudûs delili açısından ele alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde Big Bang teorisinden önceki kozmoloji ve bilim tarihi, teorinin temel dayanakları ve Big Bang karşıtı evren modelleri detaylı bir şekilde incelenmiştir. Buna göre evren yaklaşık olarak 14,7 milyar yıl önce sonsuz yoğun, küçük ve sıcak bir durumdan (tekillik) ani bir patlamayla (açılma=genişleme) oluşmaya başlamıştır. Einstein'ın izafiyet teorisi, evrenin hala genişlemeye devam etmesi (Hubble Yasası), kozmik mikrodalga arkaalan ışımasının keşfedilmesi ve uzaydaki maddelerin tespit edilen miktarları bu teorinin en güçlü kanıtları olarak sunulmaktadır. İkinci bölümde ise kelâmcıların hudûs delili incelenmiş ve detaylı bir şekilde izah edilmiştir. Kelâmcıların geliştirdiği bu delil sadece Allah'ın varlığını ispat etmeye yönelik çabanın değil; aynı zamanda kelâmcıların bir bütün olarak evreni anlama ve anlamlandırma çabasının bir ürünüdür. Bu şekilde ortaya konan evren bütün parçalarıyla birlikte; hareket, zaman ve mekân dâhil olmak üzere hâdistir, yani sonradan ve yoktan yaratılmıştır. Sonlu birimlerden oluşan evrenin bir başlangıcı ve sonu vardır. Cevher ve arazlardan oluşan evren sürekli bir değişim ve dönüşüm (oluş-bozuluş) süreci yaşamaktadır. Çalışmanın son bölümünde Big Bang teorisi ile hudûs delili karşılaştırılmış ve şu sonuçlara ulaşılmıştır: Big Bang teorisi ile birlikte evrenin genişlediğinin kanıtlanması materyalist ve ateist felsefenin sabit, sonsuz ve değişmeyen evren tasavvurunu kesin olarak çürütmüştür. Ayrıca izafiyet teorisi ile birlikte mutlak zaman anlayışı geçerliliğini yitirmiş; zamanın göreliliği ve evrenle birlikte başladığı kanıtlanmıştır. Ancak kanaatimizce Big Bang teorisi, evrenin bir başlangıç noktası (tekillik) olduğunu kesin olarak ortaya koymakla birlikte bu, yoktan yaratılışın bir ispatı olarak değerlendirilemez. Sadece şu an sahip olduğumuz teorilerle uyumlu “bilimsel bir başlangıç” olarak değerlendirilebilir. Zaten bilimin, varlığın izini sürüp mutlak yokluğa, oradan da Tanrı'ya ulaşması beklenemez. Çünkü mutlak yokluk bilime insan bilgisine konu olamaz. İnsanlığın bilimsel olarak ulaştığı en son noktada bile evrenin varlığının en tutarlı açıklaması, evrenin sonradan ve mutlak yokluktan Allah tarafından yaratıldığı şeklindeki dini açıklamadır.
Anahtar Kelimeler:
İslam, Din, Bilim, Yaratılış, Big Bang Teorisi, Hudus DeliliKaynakça
- Abdusselam, Muhammed. “Bilim ve Din: Aşkınlık ve Sekülarizasyon Üzerine Düşün-celer”. Kosmos, Bios, Teos.
- Henry Margenau-Roy Abraham Varghese. çev. Ahmet Ergenç. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2002.
- Acar, Rahim. “Büyük Patlama Kelâm Kozmoloji Argümanını Destekler mi?”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (2006), 89-109.
- Altıntaş, Hayrani. İbn Sînâ Metafiziği. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1990.
- Atay, Hüseyin. İslam’ın İnanç Esasları. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1992.
- Atay, Hüseyin. Fârâbî ve İbn Sînâ’ya Göre Yaratma. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahi-yat Fakültesi Yayınları, 1974.
- Aydın, Mehmet S. Din Felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2002.
- Aydınlı, Osman. İslam Düşüncesinde Aklîleşme Süreci: Mu’tezile’nin Oluşumu ve Ebu’l-Huzeyl el-Allâf. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2001.
- Bağdâdȋ, Ebû Mansûr Abdulkâhir b. Tâhir. el-Fark beyne’l-firak ve beyânü’l-firkati’n-nâciye minhüm. thk. Muhammed Osman. Kâhire: Mektebetü İbn Sînâ, ts.
- Bâkıllâni, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib. el-İnsâf fîmâ yecibu i’tikâduhû ve lâ yecûzu’l-cehlü bihî, thk. Muhammed Zâhid el-Kevserî. Kâhire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türas, 2.Baskı, 2000/1421.
- Bâkıllâni, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib. Temhîdi’l-evâil ve telhîsi’d-delâil. thk. Ahmed ‘İmâdü’d-din Haydar. Beyrut: Müessesetü Kütübi’s-Sekâfiyeti, 1. Baskı, 1987/1407.
- Barrow, John. Evrenin Kökeni. çev. Sinem Gül. İstanbul: Varlık Yayınları, 1996.
- Beyâzîzâde, Ahmed b. Hasan b. Sinânüddîn. el-Usûlu’l-münife li’l-İmâm Ebî Hanîfe. nşr. İlyas Çelebi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1996.
- Bilmen, Ömer Nasuhi. Muvazzah İlm-i Kelâm. İstanbul: Ravzâ Yayınları, 2013.
- Birand, Kâmıran. İlk Çağ Felsefesi Tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Yayınları, 2001.
- Bixby, William. Galileo ve Newton’un Evreni. çev. Nermin Arık. Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları, 2. Baskı. 2002.
- Bolay, Süleyman Hayri. “Âlem”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 2/357-360. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1989.
- Bolay, Süleyman Hayri. Aristo Metafiziği ile Gazzâlî Metafiziğinin Karşılaştırılması, İstan-bul: Kalem Yayınevi, 1980.
- Bolay, Süleyman Hayri. Türkiye’de Maddeci ve Ruhçu Görüşün Mücadelesi. Ankara: Ak-çağ Yayınları, 1962.
- Buhâri, Ebû ‘Abdullah b. İsmail. Câmi‘u’s-sahîh I-IV. thk. Muhibuddin el-Hatîb-Muhammed Fuâd ‘Abdulbâkî. Kahire: el-Matba‘atü’s-Selefiyye, 1400 H.
- Bulğen, Mehmet. Klasik Dönem Kelâm Atomculuğunun Günümüz Kozmolojisi Açısından Değerlendirilmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dok-tora Tezi, 2012.
- Bulğen, Mehmet. “Kelâm İlminin Kozmolojik Boyutları ve Günümüz Kozmolojisi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. Dergisi 39 (2010), 49-80.
- Bulut, Halil İbrahim. “Mu’tezile Mezhebinde Nedensellik Tartışmaları”. Marife Dergisi 3 (20024), 275-292.
- Cevizci, Ahmet. Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
- Copernicus, Nicolaus. Gök Cisimlerinin Dönüşleri Üzerine. çev. Saffet Babür. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
- Craig, William Lane. The Kalam Cosmological Argument. London: The Macmillan Press, 1979.
- Craig, William Lane. “The Caused Beginning of the Universe”. Theism, Atheism and Big Bang Cosmology.
- William Lane Craig - Quentin Smith. New York: Clarendon Press and Oxford Press, 1993.
- Craig, William Lane. “Finitude of the Past and God’s Existence”. Theism, Atheism and Big Bang Cosmology.
- William Lane Craig - Quentin Smith. New York: Clarendon Press and Oxford Press, 1993.
- Craig, William Lane. “The Existence Of God And The Beginning Of The Universe”. The Truth: A Journal of
- Modern Tought 3 (1991), 85-96.
- http://www.pluto.no/litteratur/free_txt/pdf/Craig_WilliamLane/ExistanceofGod/ExistenceofGod%26theBeginning.pdf. Erişim tarihi, 20.05.2014.
- Craig, William Lane. “Kelâm Kozmoloji Kanıtı” http://www.reasonablefaith.org/turkish/kelam-kozmolojik-kaniti#ixzz2uQvazN9d, Eri-şim tarihi, 20.05.2014.
- Cürcânȋ, Ebü'l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf. Kitâbu’t-Ta‘rifât. Beyrut: Mektebetu Lübnan, 1985.
- Cüveynȋ, İmâmü’l-Haremeyn Ebü’l-Meâlî. eş-Şamil fî usûli’d-dîn. thk. Ali Sâmi en-Neşşâr vd. İskenderiye: Münşeâtü’l-Ma’arif, 1969.
- Çağrıcı, Mustafa. “Ebü’l-Berakât el-Bağdâdî”. TDV İslâm Ansiklopedisi 10/300-309. İs-tanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1994.
- Çelebi, İlyas. İslam İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kâdî Abdulcebbâr. İstanbul: Rağbet Ya-yınları, 2002.
- Çelebi, İlyas. “Mu‘tezile”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 31/391-401. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 2006.
- Davies, Paul. Son Üç Dakika. çev. Sinem Gül. İstanbul: Varlık Yayınları, 1996.
- Davies, Paul. Tanrı ve Yeni Fizik, çev. Murat Temelli. İstanbul: İm Yayınları, 1995.
- Demir, İlknur. İslam Kelâmında Zaman Kavramı. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
- Demir, Osman. İlk Dönem Kelâmcılarında Sebep-Sonuç İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniver-sitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
- Döğen, Şaban. İslam ve Bilim. İstanbul: Yeni Asya Yayınları, 2004.
- Düzgün, Şaban Ali. Nesefî ve İslam Filozoflarına Göre Allah-Âlem İlişkisi, Ankara: Akçağ Yayınları, 1998.
- Efil, Şahin. İslam ve Batı Düşüncesinde Yaratılış Modelleri. İstanbul: Pınar Yayınları, 2002.
- Einstein, Albert. İzafiyet Teorisi. çev. Gülten Aktaş. İstanbul: Say Yayınları, 2010.
- Halil b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân. Kitâbu’l-‘Ayn. thk. Abdulhamid Hendâvî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1. Baskı, 2003.
- Erdem, Hüsamettin. İlkçağ Felsefesi Tarihi. Konya: Hü-Er Yayınları, 2000.
- Erdem, Hüsamettin. Problematik Olarak Din-Felsefe Münasebeti. Konya: Hü-Er Yayınları, 2010.
- Erdemci, Cemalettin. Kelâm Kozmolojisine Giriş. Ankara: Araştırma Yayınları, 2007.
- Erkol, Ahmet. İbn Rüşd’ün Kelâm Eleştirisi. Ankara: Fecr Yayınevi, 2007.
- Erkol, Ahmet. “Felsefeden Kelâma Yöntem ve İçerik Eleştirisinde İbn Rüşd’ün Kelâm Karşıtlığı”, Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 1 (Nisan 2009), 24-44,
- Erkol, Ahmet. “Kelâm İlminde Kıyâsu’l-Gâib ‘Ale’ş-Şâhid Metodunun Kullanımı”. Ekev Akademi Dergisi 20 (2000), 157-166.
- Eş‘ari, Ebu’l-Hasen ‘Ali b. İsmail. Makâlatu’l-İslâmiyyîn ve ihtilâfu’l-musallîn, I-II, thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Kahire: Mektebetü’n-Nahdetü’l-Mısriyye, 1. Baskı, 1950/1369.
- Eş‘ari, Ebu’l-Hasen ‘Ali b. İsmail. el-Lüma‘ fi’r-redd ‘alâ ehli’z-zeyği ve’l-bid’a. tsh. Ham-mude Ğurabe. Mısır: 1955.
- Eş‘ari, Ebu’l-Hasen ‘Ali b. İsmail. Risâle fî İstihsâni’l-havz fî ‘ilmi’l-kelâm. Haydarâbâd: Matba‘atü Meclisi Dâireti’l-Me‘ârifi’n-Nazzâmiyye, 1344 H.
- Et-tâȋ, Muhammed Bâsil. “The Scientific Value of Dakik Al-Kalam”. İslamic Tought and Scientific Creativity, 5/2 (1994), 7-18.
- Fahri, Macit. “İslam’da Allah’ın Varlığının Geleneksel Kanıtları”. çev. Mehmet Dağ. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25/1 (1982). 153-167.
- Fazlıoğlu, İhsan. “Harizmî Muhammed b. Mûsa”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 16/224-227. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1997.
- Gazzâlȋ, Ebû Hâmid Muhammed b. Ahmed et-Tûsî. el-İktisâd fi’l-İtikâd: İtikadda Orta Yol. nşr. İstanbul: Osman Demir. Klasik Yayınları, 2012.
- Gazzâlȋ, Ebû Hâmid Muhammed b. Ahmed et-Tûsî. Tehâfütü’l-felâsife. thk. Süleyman Dünya. Mısır: Dârü’l-Me‘ârif, 6. Baskı, ts.
- Gökberk, Macit. Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1990.
- Gölcük, Şerafettin – Toprak, Süleyman. Kelâm: Tarih-Ekoller-Problemler. Konya: Tekin Kitabevi, 7. Baskı, 2012.
- Günaltay, M. Şemseddin – Bayın, İrfan. Kelâm Atomculuğunun Kaynağı Sorunu. Ankara: Fecr Yayınevi, 1. Baskı, 2008.
- Hançerlioğlu, Orhan. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1977.
- Harputȋ, Abdüllatif. “Astronomi ve Din”. Bekir Topaloğlu, Kelâm İlmi. 295-316. İstan-bul: Damla Yayınevi, ts.
- Hawking, Stephen. Zamanın Kısa Tarihi. çev. Sabit Say-Murat Uz. İstanbul: Milliyet Yayınları, 1988.
- Hawking, Stephen. Ceviz Kabuğundaki Evren. çev. Kemal Çömlekçi. İstanbul: Alfa Ya-yınları, 2002.
- Hayyât, Ebü’l-Hüseyn Abdurrahîm b. Muhammed. el-İntisâr ve’r-redd ‘alâ İbni’r-Râvendî el-mülhid. thk. H. S. Nîberc. Beyrut: Mektebetü Dârü’l-‘Arabiyyetü li’l-Kitâb, 2. Baskı, 1993.
- http://lambda.gsfc.nasa.gov/product/cobe/dmr_image.cfm. Erişim Tarihi: 17/04/2014.
- http://map.gsfc.nasa.gov. Erişim Tarihi: 17/04/2014.
- http://www.nasa.gov/topics/universe/features/cobe_20th.html. Erişim Tarihi: 21/04/2014.
- http://www.nasa.gov/topics/universe/features/cobe_20th.html. Erişim Tarihi: 21/04/2014.
- Işık, Kemal. Mu’tezile’nin Doğuşu ve Kelâmî Görüşleri. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahi-yat FakültesiYayınları, 1967.
- İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn. Lisânü’l-‘Arâb. nşr. Abdullah ‘Ali el-Kebir - Muhammed Ahmed Hasbullah-Muhammed Ahmed eş-Şazili. Kahire: Dârü’l-Me’arif, ts.
- İbn Rüşd, Ebu’l-Velid Muhammed b. Ahmed. el-Keşf ‘an menâhici’l-edille. thk. Muham-med Âbid el-Câbirî. Beyrut: Merkezü Dirâsâti’l-Vahdeti’l-Arabiyye, 1. Baskı, 1998.
- İbn Rüşd, Ebu’l-Velid Muhammed b. Ahmed. Faslü’l-makâl fîmâ beyne’l-hikme ve’ş-şeri‘a mine’l-ittisâl. thk. Muhammed ‘Amârâ. Kâhire: Dârü’l-Me‘ârif, 2. Baskı, 1983.
- İbn Rüşd, Ebu’l-Velid Muhammed b. Ahmed. Felsefe-Din İlişkileri Faslü’l-Makâl-el-Keşf ‘an menâhici’l-edille. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 1985.
- İbn Sînâ, Ebû ‘Ali Hüseyin b. ‘Abdullah. el-İşârât ve’t-tenbihât (İşâretler ve Tembihler). çev. Ali Durusoy vd. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2005.
- İbn Sînâ, Ebû ‘Ali Hüseyin b. ‘Abdullah. Kitâbü’n-necât fi’l-hikmeti’l-mantikiyye ve’t-tabi‘iyye ve’l-ilâhiyye, thk. Mâcid Fahri. Beyrut: Dârü’l-Âfâki’l-Cedîde, 1985.
- İbn Sȋvâr, Ebu’l-Hayr Hasan el Bağdâdî. “Âlemin Hudûsuna İlişkin Yahyâ en-Nahvî ile Kelâmcıların Delillerinin Karşılaştırılması”. çev. Cemalettin Erdemci. Kelâm Araştırmaları Dergisi, 2/2 (2004), 155-164.
- İnan, Yalçın. Kozmos’tan Kuantum’a (Bir Patlamanın Sonuçları). İstanbul: Doruk Yayınları, 2003.
- İzmirli, İsmail Hakkı. Yeni İlm-i Kelâm, haz. Sabri Hizmetli. İstanbul: Umran Yayınları, 1981.
- İzmirli, İsmail Hakkı. Muhassalu’l-kelâm ve’l-hikme. b.y.: Evkaf-ı İslamiye Matbaası, 1336 H.
- Jastrow, Robert. “On Beş Milyar Yıl Önce Evreni Hangi Güçler Enerjiyle Doldurdu?”. Kosmos, Bios, Teos. Henry Margenau-Roy Abraham Varghese. çev. Ahmet Ergenç. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2002.
- Kâdî Abdulcebbâr, Ebü’l-Hasen el-Hemedânî. el-Muhtasar fî usûli’d-dîn, Resâilü’l-adl ve’t-tevhîd. thk. Muhammed Ammâra. Kahire: Dârü’ş-Şürûk, 2.Baskı,1988/1408.
- Kâdî Abdulcebbâr, Ebü’l-Hasen el-Hemedânî. “Fadlü’l-‘itizâl ve tabakâtü’l-Mu’tezile ve mübâyenetühüm li sâiri’l-muhâlifîn. Fadlü’l-‘itizâl ve tabakâtü’l-Mu’tezile. nşr. Fuâd Seyyid. Tunus: Dâru’t-Tûnisiyye li’n-Neşr, 1974.
- Kâdî Abdulcebbâr, Ebü’l-Hasen el-Hemedânî. Şerhu’l-usûli’l-hamse. thk. Abdülkerim Osman. Kâhire: Mektebetü Vehbe, 1965.
- Kalkan, Yunus. Big Bang Teorisinin Teistik Deliller Açısından Değeri. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
- Kant, Immanuel. Evrensel Doğa Tarihi ve Gökler Kuramı. çev. Seçkin Selvi. İstanbul: Say Yayınları, 2. Baskı, 2007.
- Kant, Immanuel. Arı Usun Eleştirisi. çev. Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınevi, 2008.
- Karadaş, Cağfer. Bâkıllânî’ye Göre Allah ve Âlem Tasavvuru. Bursa: Arasta Yayınları, 2003.
- Karlığa, H. Bekir. “Cisim”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 8/28-31. İstanbul: TDV İslâm Araş-tırmaları Merkezi, 1993.
- Kaya, Mahmut; “Beytü’l-Hikme”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 4/88-90. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1992.
- Kılavuz, Ulvi Murat. Kelâmda Kozmolojik Delil. İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.
- Kılıç, Muhammet Fatih. İbn Sînâ’da Hudûs Kavramı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
- Kılıç, Muhammet Fatih. “İbn Sina’nın Kelâmcıların Hudûs Deliline Yönelttiği Eleşti-riler”. Dîvân Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 10/28 (2010), 115-134.
- Kırbıyık, Halil. Babillerden Günümüze Kozmoloji. Ankara: İmge Kitabevi, 2001.
- Kıyıcı, Burhaneddin. İbn Teymiyye’de Akıl-Nakil İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
- Kindî, Ebû Yûsuf Ya’kub b. İshak. Resâilu’l-Kindî el-felsefiyye. nşr. Muhammed Abdulha-di Ebû Ridde. Kahire: Daru’l Fikri’l-Arabi, 1369/1950.
- Koçyiğit, Talat. Hadisçilerle Kelâmcılar Arasındaki Münakaşalar. Ankara: Ankara Üni-versitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, ts.
- Koloğlu, Orhan Şener. Cübbâilerin Kelâm Sistemi. İstanbul: İsam Yayınları, 2011.
- Kutluer, İlhan. “Cevher”. TDV İslâm Ansiklopedisi, 7/450- 455. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1993.
- Kutluer, İlhan. “İbnü’r-Râvendî”. TDV İslâm Ansiklopedisi, 21/179-184. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 2000.
- Mâturîdî, Ebu Mansûr Muhammed b. Mahmûd. Kitâbu’t-tevhîd. thk. Bekir Topaloğlu - Muhammed Aruçi. İstanbul: Mektebetü’l-İrşâd, ts.
- Nasr, Seyyid Hüseyin. İslam Kozmoloji Öğretilerine Giriş. çev. Nazife Şişman. İstanbul: İnsan Yayınları, 1985.
- Nesefȋ, Ebu’l-Mu‘în Meymun b. Muhammed. Tebsiratü’l-edille fî usûli’d-dîn. thk. Hüse-yin Atay. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1993.
- Nesefȋ, Ebu’l-Mu‘în Meymun b. Muhammed. Bahrü’l-Kelâm: Mâturîdî Akâidi. çev. Rama-zan Biçer. Konya: Gelenek Yayınları, 2013.
- Newton, Sir Isaac. Doğal Felsefenin Matematiksel İlkeleri. çev. Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınevi, 2000.
- Penzias, Arno. “Şu Ana Kadar Elde Edilen Bütün Bilgiler Yaratılışı Desteklemektedir”. Kosmos, Bios, Teos. Henry Margenau-Roy Abraham Varghese, çev. Ahmet Ergenç. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2002.
- Râgıb el-isfehâni, Ebu’l-Kâsım el-Hüseyn b. Muhammed. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Seyyid Keylânî. Beyrut: Dârü’l-Me‘ârif, ts.
- Râzi, Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Huseyn. Mefâtihu’l-Gayb. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1981/1401.
- Râzi, Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Huseyn. el-Erbaîn fî usûli’d-dîn. thk. Ahmed Hicâzî es-Sekkâ. Kahire: Mektebetü’l-Külliyeti’l-Ezheriyye, 1986.
- Sabûni, Nureddin Ahmed b. Mahmud b. Ebi Bekr. el-Bidâye fî Usûli’d-Dîn, Tercümesiyle birlikte neşr. Bekir
- Topaloğlu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı 2003.
- Saraç, Celal. Bilim Tarihi: Matematik-Astronomi. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayın-ları, 1983.
- Sezgin, Fuat. “Giriş”. İslam’da Bilim ve Teknik. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 2007.
- Silk, Joseph. Evrenin Kısa Tarihi. çev. Murat Alev. Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitap-ları, 2003.
- Smith, Quentin. “The Uncaused Beginning of the Universe”. Theism, Atheism and Big Bang Cosmology. William
- Lane Craig - Quentin Smith. New York: Clarendon Press and Oxford Press, 1993.
- Stoeger, William. “Bilimde ve Felsefede Evrenin Başlangıcı”. Kosmos, Bios, Teos. Mar-genau-Varghese. çev.
- Ahmet Ergenç. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2002.
- Şehristâni, Ebü’l-Feth Tâcüddîn Muhammed b. Abdilkerîm. el-Milel ve’n-nihâl. thk. Emîr ‘Ali Mehnâ-‘Ali Hasan Fa‘ûr. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1993/1414.
- Şimşek, Ümit. Big Bang- Kâinatın Doğuşu. İstanbul: Yeni Asya Yayınları,1980.
- Taslaman, Caner. Big Bang ve Tanrı. İstanbul: İstanbul Yayınevi, 2013.
- Taftazânî, Sa’duddîn. Şerhu’l-Akâidi’n-Nesefiyye. thk. Ahmed Hicâzî es-Sekkâ. Kahire: Mektebetü Külliyeti’l-
- Ezheriyye, 1988/1408
- Topaloğlu, Bekir. İslam Filozoflarına ve Kelâmcılara Göre Allah’ın Varlığı: İsbât-ı Vâcib. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1987.
- Topaloğlu, Bekir. “Hudûs”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 18/304-309. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1998.
- Topaloğlu, Bekir. “Mâturîdî”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 28/151-157. Ankara: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 2003.
- Topaloğlu, Bekir - Çelebi, İlyas. Kelâm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İsam Yayınları, 2010.
- Topdemir, Hüseyin Gazi - Unat, Yavuz. Bilim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi, 2008.
- Townes, Charles H. “Sadece Bilimsel Açıdan Bakacak Olursak Köken Sorunu Cevap-lanamaz”. Kosmos, Bios,
- Teos. Henry Margenau-Roy Abraham Varghese. çev. Ah-met Ergenç. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2002.
- Tuna, Taşkın. Ol Dedi Oldu, Big Bang’in Nefes Kesen Öyküsü. İstanbul: Şule Yayınları, 2013.
- Tunagöz, Tuna. “Ebû’l-Berekât el-Bağdâdî’nin Hudûs Deliline Yönelik Eleştirileri”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12/1 (2013), 171-203.
- Tümer, Günay; “Bîrûnî” TDV İslâm Ansiklopedisi. 6/206-215. İstanbul: TDV İslâm Araş-tırmaları Merkezi, 1992.
- Ulutürk, Veli. Kur'an-ı Kerim’de Yaratma Kavramı. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
- Unat, Yavuz. İlk Çağlardan Günümüze Astronomi Tarihi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2001.
- Uslu, Ferit. Tanrı ve Fizik (Büyük Patlama ve Öncesi). Ankara: Nobel Yayıncılık, 2007.
- Ülken, Hilmi Ziya. Tarihi Maddeciliğe Reddiye. İstanbul: İstanbul Kitabevi, 1963.
- Varghese, Roy Abraham. “Giriş”. Kosmos, Bios, Teos. Henry Margenau-Roy Abraham Varghese. çev. Ahmet Ergenç. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2002.
- Weinberg, Steven. İlk Üç Dakika. çev. Zekeriya Aydın - Zeki Aslan. Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları, 7. Baskı, 1998.
- Weizsacher, C. F. Von. “Zamanın Başlangıcı Zaman Dâhilinde Değildir”. Kosmos, Bios, Teos. Henry Margenau-Roy Abraham Varghese. çev. Ahmet Ergenç. İstanbul: Ge-lenek Yayınları, 2002.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “Araz”. TDV İslâm Ansiklopedisi, 3/337-342. İstanbul: TDV İslâm Araştımaları Merkezi, 1991.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “İlliyyet” (Kelâm). TDV İslâm Ansiklopedisi. 22/121-123. İstanbul: TDV İslâm Araştımaları Merkezi, 2000.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “İbn Küllâb el-Basrî”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 20/156-157, İstan-bul: TDV İslâm Araştımaları Merkezi, 1999.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “‛Adem”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 1/356-357. İstanbul: TDV İslâm Araştımaları Merkezi, 1988.
- Yıldırım, Cemal. Bilim Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2005.
- Yıldırım, Mustafa. “Plotinus ve Fârâbî’de Sudûr”. Felsefe Dünyası Dergisi 11 (2001), 43-51.
- Yurdagür, Metin. “Âfâkî”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 1/397. İstanbul: TDV İslâm Araş-tırmaları Merkezi, 1988.
- Yücedoğru, Tevfik. Geçmişten Günümüze İlim ve Din Açısından Yaratılış. Bursa: Emin Ya-yınları, 2006.
- Yücedoğru, Tevfik. Ehl-i Sünnet’e Giden Yolda İbn Küllâb ve Küllâbiye Mezhebi. Bursa: Emin Yayınları, 2006.
- Yüksel, Ahmet Turan. İslam Bilim Tarihi. Konya: Kitap Dünyası Yayınları, 2007.
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.