Esmâ-i Hüsnâya Dayanan Kelâm Anlayışı: Ebû İshâk es-Saffâr Örneği

Hümeyra Sevgülü Haciibrahimoğlu; Abdullah Demir

doi:10.55709/okuokutyayinlari.22

Hümeyra Sevgülü Haciibrahimoğlu

Oku Okut Akademi, Ankara, Türkiye
https://orcid.org/0000-0001-7841-0665
Biyografi

Hümeyra SEVGÜLÜ HACİİBRAHİMOĞLU, Samsun’da doğdu. İlk, orta ve lise eğitimini Çorum’da tamamladı. Yalova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden (Arapça) mezun oldu (2017). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nde “Ebû İshak es-Saffâr’ın Esmâ-i Hüsnâ Yorumu Çerçevesinde Kelâmî Görüşleri” başlıklı teziyle yüksek lisansını tamamladı (2020). Hâlen Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde kelâm alanında doktorasını sürdürmektedir. Bir süre Millî Eğitim Bakanlığı’nda Arapça öğretmenliği (2018-2019) yapan ve özel bir eğitim kurumunda yabancılara Türkçe - Arapça öğretimi konusunda çalışan (2018-2019) HACİİBRAHİMOĞLU, hâlen Oku Okut Akademi’de eğitim koordinatörü ve Eskiyeni dergisinde editör yar-dımcısı olarak çalışmaktadır. Mâtürîdî kelâmına dair çalışmalarını sürdürmektedir.
Dr. Abdullah Demir

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara, Türkiye
https://orcid.org/0000-0001-7825-6573
Biyografi

Aslen Yozgatlı olan Dr. Abdullah Demir, Kırşehir’de 1980 yılında doğdu. İlk ve ortaokulu Kırıkkale’de okudu. Kırıkkale İmam Hatip Lisesi’nden 1997 yılında mezun oldu. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde 2002 yılında lisans öğrenimini, aynı üniversitede “Mâtürîdî Kelâm Ekolünde Mukallidin İmanı” adlı teziyle 2006’da yüksek lisansını, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’nde “Ebû İshâk Zâhid es-Saffâr'ın Kelâm Yöntemi” adlı teziyle de 2014 yılında doktorasını tamamladı.

Diyanet İşleri Başkanlığı’nda 2003-2011 yılları arasında imam-hatip, Kur’an kursu öğreticisi, vaiz ve cezaevi vaizi olarak çalıştı. Bu yıllarda Ali Melek ile birlikte hazırladıkları Dini Değerleri İle Diyarbakır adlı kitap 2009 yılında yayımlandı. Harun Işık ile birlikte hazırladıkları Ceza İnfaz Kurumları Din Hizmetleri Rehberi adlı kitap ise Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından 2012 yılında basıldı.

Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde 2014-2017 yıllarında araştırma görevlisi ve öğretim üyesi olarak çalıştı. Bu süreçte Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Koleji’nde 2014-2015 eğitim-öğretim döneminde ilk, orta ve lise düzeylerinde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretmeni olarak da görev yaptı. TÜBİTAK 2219 Yurt Dışı Burs Programı kapsamında İngiltere’de The University of Nottingham’da 2015-2016 arasında doktora sonrası araştırmasını yürüttü. Türkiye merkezli yayımlanan, Web of Science ESCI ve SCOPUS indekslerinde taranan Cumhuriyet İlahiyat Dergisi’nin editörlüğünü 2016-2019 yıllarında yürüttü. 2018 yılında Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’nin proje desteği ile akademik yazım ve kaynak gösterme sistemi İSNAD’ı geliştirdi. İSNAD Atıf Sistemi, İngilizce (ISNAD Citation Style, 2020), Arapça (İSNAD: Nizâm Tevsîki'l-Merâci', 2022) ve Farsçaya (Şîvenâme-i İstinâddehî be Reveş-i İSNAD, 2022) çevrildi. Ücretsiz olarak kullanıma sunulan İSNAD’ı, Kasım 2023 itibarıyla lisansüstü tezlerinin yazımında 54 enstitü ve bilimsel makale yazımında yurt içi ve dışından 156 hakemli dergi kullanmaktadır (www.isnadsistemi.org).

Demir, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi tarafından ilki 2018 yılında gerçekleştirilen ve sonraki yıllarda Türkiye Editörler Çalıştayı adıyla sürdürülen bilimsel etkinliğin koordinatörlüğünü yürütmektedir (editorlercalistayi.com). Ayrıca hakemli kitap ve dergi yayımcılığına yönelik tecrübe aktarımı ve istişare platformu olarak 2018 yılında oluşturulan ve 498 hakemli dergi editörünün üyesi olduğu Türkiye Editörler Grubu’nun kurucusudur.

Demir, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde 2017 yılında Kelam Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak görev yapmaya başladı ve hâlen bu görevini sürdürmektedir. Aynı zamanda uluslararası indekslerce taranan Eskiyeni dergisinin editörlüğünü de yapmaktadır.

Demir; öğrencilerin okuma becerilerini geliştirmek, topluma okuma alışkanlığı kazandırmak ve bu alanda ücretsiz hizmet sunmak amacıyla 2020 yılında kurulan Oku Okut Derneği’nin kurucu başkanıdır ve hâlen bu görevini de sürdürmektedir. Oku Okut Derneği; çevrim içi eğitim portalı ve kitap okuma kulüpleri platformu olan Oku Okut Akademi (www.okuokut.org) ile açık erişim yayımcılık yapan Oku Okut Yayınları markaları üzerinden ücretsiz hizmet sunmaktadır (yayin.okuokut.org).

Demir, 2017-2021 yıllarında Ulusal İlahiyat Atıf Dizini projesinde yürütücü olarak görev yaptı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından yayımlanan 2622 kavramı içeren Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Kavramları Yazım Kılavuzu’nun hazırlanmasında 2023 yılında koordinatör olarak görev aldı. Din Öğretimi Genel Müdürlüğü’nce Ağustos 2023 yılında başlatılan Din Öğretimi Ders Kitapları Alan Kavramları Yazım Birliği Projesi’nde yürütücü olarak görev yapmaktadır.

Demir’in “Hanefî-Matürîdî din anlayışı” ile “bilimsel araştırma ve hakemli yayımcılık” alanlarında yayınları bulunmaktadır. Bu alanlarda yurt içinde ve Türk Cumhuriyetlerinde eğitimler ve seminerler vermektedir (avesis.aybu.edu.tr/abdemir).

Uzmanlık alanıyla ilgili konularda çeşitli Kamu kurumlarında komisyon üyeliği görevleri de bulunan Demir, evli ve 3 çocuk babasıdır. İngilizce ve Arapça bilmektedir.

DOI:

https://doi.org/10.55709/okuokutyayinlari.22

Özet

EN
TR

This book discusses the theological views of Abū Isḥāq al-Ṣaffār d. 534/1139), within the framework of his comments on the meanings of Al-lah’s names, provided in his work titled Talkhīṣ al-adilla. Abū Isḥāq al-Ṣaffār is one of the Ḥanafite-Māturīdite scholars in the 6th/12th century. In his work titled Talkhīṣ al-adilla li-qawāʿid al-tawḥīd on kalām, he spared extensive space for al-asmāʾ al-husnā. Approximately one-third of this work, published in two volumes, is devoted to al-asmāʾ al-husnā. An examination of the related section reveals that al-Ṣaffār explains many issues, particularly those related to the existence, unity, and attributes of Allah, based on 175 al-asmāʾ al-husnā. He mentions some of the names that he does not include in the al-asmāʾ al-husnā section under separate headings. For example, the name al-Mutakallim is addressed within the context of the attribute of kalām and in relation to subjects, such as the khalq al-Qurʾān and i‘jaz al-Qurʾān. Upon the addition of these names to the list, the number names reaches 178. This means that half of the work deals with the subject of al-asmāʾ al-husnā. In the second part of the study, the Qasam tradition in the Arabic language and culture in the pre-Islamic period was examined. Among the subjects of the oath in ignorance are Allah, the Kaaba, idols, time, and many natural beings. In the pre-Islamic period, poets, wizards, oracles, along with expressions of vows to obtain material benefits, said mysterious words that made people believe and turn to themselves. In particular, oracles left their oaths in mystery because they expressed what was sworn with them according to their beliefs and cultures but did not say the answer. al-Ṣaffār lists the divine names in alphabetical order and explains them semantically in the chapter of al-asmāʾ al-husnā. Then he goes on to clarify each divine name through a theological lens with a specific reference to the subject of kalām. In the pre-Saffar Ḥanafite-Māturīdite theological literature, there is no other work that addresses al-asmāʾ al-husnā in such an extensive way. This book consists of three main sections. The first section titled “Methodological Framework”, elaborates on the focus, significance, purpose, and method of the study, along with the sources used. Then, it provides information about the al-asmāʾ al-husnā literature produced in the pre- Ṣaffār period. The first part describes the political, social, and religious status of Transoxiana (Mā-warāʾ al-Nahr) region and the cities of Bukhara and Marw, the sociocultural environment in which Saffar lived. The second chapter addresses various concepts, which promote the understanding of al-asmāʾ al-husnā, such as name, tasmiya, musammā, attribute, and qualification in addition to the theological debates such as the number and iḥṣāʾ of al-asmāʾ al-husnā. The end of each chapter comes with a detailed table with the 178 divine names mentioned by al-Ṣaffār. In the third chapter, the author initially discusses the theological principles that al-Ṣaffār considered while explaining the essence of al-asmāʾ al-husnā. This section also determines and systematically categorizes the theological views and evaluations put forward by al-Ṣaffār while explaining the divine names in Talkhīṣ al-adilla. The tables with the divine names and the related discussions can be seen at the end of the discussion for each subject. The last section presents the conclusions reached, regarding the kalām method based on al-Ṣaffār’s understanding of the essence of al-asmāʾ al-husnā. The present study revealed that he made theological interpretations in 75% of the al-asmāʾ al-husnā and interpreted all theological issues ranging from the subjects of knowledge and existence to the Afterlife in connection with the al-asmāʾ al-husnā. These results indicate that al-Ṣaffār's understanding of kalām is based on the interpretation of the divine names.

Bu kitapta, Ebû İshâk es-Saffâr’ın (öl. 534/1139) kelâmî görüşleri, Telḫîṣü’l-edille li-ḳavâʿidi’t-tevḥîd adlı eserinde Allah’ın isimlerinin anlamlarını açıklarken yaptığı yorumlar çerçevesinde ele alınmaktadır. Ebû İshâk es-Saffâr, 6./12. yüzyıl Hanefî-Mâtürîdî âlimlerinden biridir. Kelâma dair Telḫîṣü’l-edille eserinde esmâ-i hüsnâ konusuna ayrıntılı olarak yer vermektedir. İki cilt hâlinde yayımlanan bu eserin yaklaşık üçte birlik bir kısmını esmâ-i hüsnâ konusu oluşturmaktadır. Bu kısım incelendiğinde, Saffâr’ın Allah’ın varlığı, birliği ve sıfatları ile ilgili konular başta olmak üzere pek çok konuyu 175 esmâ-i hüsnâya dayanarak izah ettiği görülmektedir. O, esmâ-i hüsnâ bö-lümünde yer vermediği bazı isimlere ise müstakil başlıklar altında değinmektedir. Örneğin el-Mütekkelim ismi kelâm sıfatını bağlamında ve halku’l-Kur’ân ile icâz’ul-Kur’ân gibi konularla ilişkili bir şekilde ele almaktadır. Bu isimler de listeye dahil edildiğinde sayı 178’e ulaşmaktadır. Bu durumda eserin yarısını esmâ-i hüsnâ konusu teşkil etmektedir. Saffâr, esmâ-i hüsnâ bölümünde alfabetik bir sıra içerisinde ele aldığı ilâhî isimleri öncelikle lugavî (semantik) yönden izah etmektedir. Sonrasında ise değerlendirdiği ilahî ismi, bir kelâm konusu ile bağlantı kurarak kelâmî perspektifle açıklamaktadır. Esmâ-i hüsnâ temelinde ele alınan konuların hilâfet meselesi hariç diğer kelâm bahislerini kapsadığı görülmektedir. Saffâr öncesi Hanefî-Mâtürîdî kelâm literatürü içinde esmâ-i hüsnânın bu kadar kapsamlı ele alındığı başka bir eser bilinmemektedir. Bu kitap; üç ana bölümden oluşmaktadır. “Metodolojik Çerçeve” başlıklı giriş bölümünde çalışmanın konusu, önemi, amacı, yöntemi, kaynakları ve Saffâr öncesi dönemde kaleme alınan esmâ-i hüsnâ litaratürü hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Saffâr’ın yaşadığı sosyo-kültürel çevre olan Mâverâünnehir bölgesi ile Buhara ve Merv şehirlerinin siyasî, sosyal ve dinî durumu ortaya konulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde esmâ-i hüsna konusunun anlaşılmasına temel oluşturan isim, tesmiye, müsemmâ, sıfat ve vasf gibi kavramlar ile esmâ-i hüsnânın sayısı ve ihsâsı gibi kelâmî tartışmalara değinilmiştir. Bölüm sonuna Saffâr’ın rivayet ettiği 178 ilahî isme dair ayrıntılı bir tablo eklenmiştir. Üçüncü bölümde öncelikle, Saffâr’ın esmâ-i hüsnâyı izah ederken dikkate aldığı kelâmî ilkeler tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonrasında ise Saffâr’ın Telḫîṣü’l-edille’de ilâhî isimleri açıklarken ortaya koyduğu kelâmî görüş ve değerlendirmeler belirlenerek sistematik bir şekilde kategorize edilmiştir. Bu kapsamda ele alınan her konunun sonuna ilgili ilâhî isimleri ve bağlantılı olduğu tartışmaları içeren tablolar eklenmiştir. Sonuç bölümünde ise Saffâr’ın esmâ-i hüsnâ anlayışına dayanan kelâm yöntemine dair ulaştığımız sonuçlara yer verilmiştir. Bu kitapta onun, esmâ-i hüsnânın %75’inde kelâmî yorumlarda bulunduğu ve bilgi-varlık bahsinden âhiret hayatına kadar bütün kelâm konularını esmâ-i hüsnâ ile bağlantılı yorumladığı tespit edilmiştir. Ulaşılan bu sonuçlar, Saffâr’ın kelâm anlayışının ilâhî isimlerin yorumuna dayandığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

EN
TR

Kalām al-Asmāʾ al-Husnā The Beautiful Names of Allah Abū Isḥāq al-Ṣaffār Māturīdiyya Talkhīṣ al-adilla li-qawāʿid al-tawḥīd

Kelâm Esmâ-i hüsnâ Allah’ın Güzel İsimleri Matüridilik Ebû İshâk es-Saffâr Telḫîṣü’l-edille li-ḳavâʿidi’t-tevḥîd

Kaynakça

Abdurrahman Çetin - Tevfik Rüştü Topuzoğlu. “Fâsıla”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/209-210. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.

Abdülbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemü’l-müfehres li-elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1467.

Ağırman, Cemal. “Hadis Kaynaklarını Okuma Yöntemi ve Musanniflerin Dili”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/2 (2006), 55-106.

Akgün, Hüseyin. “Tirmizî’nin Kullandığı ‘Hadîsun Garîbun’ Kavramı”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 17/3 (2017), 107-124.

Aksu, Ali̇. “Karahanlılar ve İslam’ın Yayılmasındaki Katkıları”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (Haziran 2001), 281-310.

Akyürek, Yunus. Siyasi ve Kültürel Boyutlarıyla Mâverâünnehir‐ Emeviler Dönemi ‐. Bursa: Emin Yayınları, 2012.

Albayrak, Kadir. “Nestûrîlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/15-17. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.

Alıcı, Mustafa. “Şefaat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/411-412. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.

Altınkulaç, Tayyar. “Kisâî, Ali b. Hamza”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/69-70. Ankara: TDV Yayınları, 2002.

Ardoğan, Recep. “Mütekellimlere Göre Kelam-ı Nefsî ve İşitilebilirliği”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 13/2 (Temmuz 2013), 177-197.

Arslan, İbrahim. “Söz’ün Mahiyeti ve Bu bağlamda Bir Söz Olarak Kelamullah”. KADER Kelam Araştırmaları Dergisi 3/1 (Ocak 2009), 141-164.

Aruçi, Muhammed. Abdülkāhir el-Bağdâdî ve el-Esmâ ve’s-Sıfât Adlı Eseri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1994.

Aruçi, Muhammed. “el-Esmâ ve’s-sıfât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11/420-421. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.

Aruçi, Muhammed. “Pezdevî, Ebü’l-Yüsr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/266-267. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.

Aruçi, Muhammed. “Sümâme b. Eşres”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/130-131. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.

Askalânî, İbn Hacer. Fethu’l-bârî. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1379.

Aygün, Fatma. “Allah’ın Varlığı’nı Aklen Bilmeye İlişkin Mâtürîdî’nin Hudûs Delili (Hadesü’l-A’yân Delili)”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (Haziran 2016), 161-187. https://doi.org/10.18498/amauifd.70733

Bağdâdî, Abdülkâhir. el-Fark beyne’l-fırak. thk. M. Muhiddin Abdülhamîd. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 1416.

Bağdâdî, Abdülkāhir. Uṣûlü’d-dîn. İstanbul: Matbaatü’d-Devle, 1928.

Wilhem Barthold. “Orta Asya’da Moğol Fütuhatına Kadar Hristiyanlık”. çev. Köprülüzade Cemal Bey. Türkiyat Mecmuası 1/ (Ocak 2011), 47-100.

Bebek, Adil. “Sûr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/533-534. İs-tanbul: TDV Yayınları, 2009.

Beyhakī, Ahmed b. Hüseyn. el-Esmâ ve’s-Sıfât. thk. Abdullah b. Muhammed Hâşidî. 2 Cilt. Cidde: el-Mektebetü’s-Sevâdî, 1413.

Brodersen, Angelika. “Das Kapitel über die‘schönen Namen Gottes’ im Talhîs al-adilla li qawaid at-tawhîd des Abu Ishaq as-Saffâr al-Buharî (gest 534/1139)”. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 164/2 (2014), 375-406.

Brodersen, Angelika. “İçindekiler”. Telḫîṣü’l-edille li-ḳavâʿidi’t-tevḥîd. mlf. Ebû İshâk İbrâhîm b İsmâîl es-Saffâr. Beyrut: Ma‘hedü’l-Almânî li’l-ebhâsi’ş-Şarkiyye, 2011.

Brodersen, Angelika. Mâtûrîdî’nin Epistemolojisine Modern ve Geleneksel Yaklaşımlar. ed. Şaban Ali Düzgün. Ankara: OTTO, 1. Baskı., 2020.

Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 2. Basım, 1422.

Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn. Kitâbu’l-İrşâd. çev. Adnan Bülent Baloğlu vd. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2. Basım, 2010.

Çelebi, İlyas. “Sıfat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/100-106. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.

Çelidze, Rasim. Ebû İshâk İbrâhim es-Saffâr: Hayatı, Görüşleri ve ‘Risâle fi’l-kelâm’ Adlı Eseri (İnceleme-Tahkik). Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2007.

Çetin, Nihat M. “Arap”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3. Cilt TDV Yayınları, 1991.

Çörtü, Mustafa Meral. Arapça Dilbilgisi: Nahiv. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakül-tesi Vakfı Yayınları, 2009.

Demir, Abdullah. “Ali b. Osman el-Ûşî’nin Mâtürîdî Kelâmına Katkıları”. Uluslararası Ali b. Osman el-Ûşî Sempozyumu Bildirileri. Kırgızistan: Oş Dev-let Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2018.

Demir, Abdullah. Ebû İshak Zâhid es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. Ankara: İSAM Ya-yınları, 2018.

Demi̇r, Osman. “Determinizm ve Okasyonalizm Arasında: Mu’tezile’de Tevlîd Düşüncesi ve Ehl-i Sünnetin Eleştirisi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36 (Mart 2014), 63-82.

Demir, Osman. “Teselsül”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/536-538. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.

Demirci, Muhammet Sami. Hicri V-VI. Yüzyıllarda Mâverâünnehir’de Yaşamış Mâturîdi Âlimlerin Mâturîdilik İçindeki Yeri ve Görüşleri. Konya: Nec-mettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.

Dilek, Mehmet. “Hadislerde el-Esmâu’l-Hüsnâ”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/12 (Aralık 2003), 77-94.

Dinç, Abdullah. Ebû İshâk Saffâr el-Buhârî’ye Göre İslâm Mezhepleri. Kahraman-maraş: Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.

Dîneverî, Ebû Hanîfe. el-Ahbâru’t-Tıvâl. çev. Zekeriya Akman - Hüseyin Siya-bend Aytemür. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.

Ebû Hanîfe, Nu‘mân b. Sâbit. el-Fıḳhü’l-ekber. nşr. ve trc. Mustafa Öz. İstanbul: İFAV Yayınları, 1992.

Ertürk, Mustafa. “Hasan b. Süfyân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/352-353. TDV Yayınları, 1997.

Eş‘arî, Ebü’l-Hasen. Maḳālâtü’l-İslâmiyyîn. nşr. Nû’aym Zerzur. 2 Cilt. Mekte-betü’l ’Asriyye, 2005.

Fahreddîn er-Râzî. et-Tefsîrü’l-Kebîr: Mefâtîḥu’l-ġayb. 32 Cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1981.

Gazzâlî, Ebû Hâmid. el-Maḳṣadü’l-esnâ fî şerḥi esmâ’i’llâhi’l-ḥüsnâ. nşr. Abdül-vehhâb el-Câbî. Kıbrıs: el-Caffân ve’l-Câbî, 1987.

Gökçe, Cüneyt. “Berzah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5/525. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.

Gömbeyaz, Kadir. “İmam Mâturîdî ve Maturidilik, Tarihi Arka Plan, Hayatı, Eserleri, Fikirleri ve Maturidilik Mezhebi (Seçki/Derleme), Haz. Sön-mez Kutlu”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 5/3 (Ocak 2005), 463-466.

Gündüz, Şinasi. Hristiyanlık. Ankara: İSAM Yayınları, 2019.

Gündüz, Şinasi. “Mecûsîlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/279-284. Ankara: TDV Yayınları, 2003.

Gündüz, Şinasi. “Sâbiîlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/341-344. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.

Gündüzöz, Soner. “Tevlid”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/37-38. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.

Güngör, Mevlüt. “Cessâs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/427-428. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.

Haci̇i̇brahi̇moğlu, Hümeyra Sevgülü - Demi̇r, Abdullah. “Māturīdite Scholar Abū Isḥāq al-Ṣaffār’s Understanding of Kalām Based on al-asmāʾ al-ḥusnā”. ULUM 3/2 (Aralık 2020), 159-199.

Halîmî, Ebû Abdullah. el-Minhâc fî şuʿabi’l-îmân. nşr. Hilmî M. Fûde. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikir, 1399.

Hamevî, Yâkūt. Mu’cemü’l-Buldân. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1397.

Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed. Müsnedi Ahmed b. Hanbel. nşr. Şuayb Arnaud. Müessesetü’r Risâle, 1421.

Hârizmî, Muhammed b. Ahmed. Mefâtîḥu’l-ʿulûm. thk. İbrahim el-Ebyârî. 1 Cilt. Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, ts.

Hatipoğlu, İbrahim. “Müsned”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/99-101. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.

Işık, Mustafa. “İbn Huzeyme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/79-81. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.

İbn Fûrek. Mücerredü Maḳālâti’ş-Şeyḫ Ebi’l-Ḥasan el-Eşʿarî. thk. Ahmed Ab-dürrahîm es-Sâyih. Kahire: Mektebetü’s-Sekafeti’d-Diniyye, 1425.

İbn Hazm. el-Faṣl fi’l-milel ve’l-ehvâ’ ve’n-niḥal. 5 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, ts.

İbn Mâce. Sünenu İbn Mâce. thk. Hafız Ebû Tâhir Zübeyir Ali Za’i. Riyad: Dâru’s-Selâm, 2009.

İbnü’l Arabî, Ebû Bekr. el-Emedü’l-aḳṣâ fî maʿrifeti’l-esmâ’i’l-ḥüsnâ. thk. Abdullah et-Tevrati. 2 Cilt. Beyrut: Darü’l-Hadisi’l-Kettaniyye, 2015.

İbnü’l-Esîr. el-Kâmil fi’t-târîh. çev. M. Beşir Ersoy. 11 Cilt. İstanbul: Bahar Ya-yınları, 1991.

İbnü’l-Esîr. el-Lübâb fî tehzîbi’l-ensâb. 3 Cilt. Beyrut: Dârû’s-Sâdr, 1400.

İsfahânî, Râgıb. el-Müfredat fi-garibu’l-kur’ân. thk. Safvân Adnân ed-Dâvudî. Dımaşk: Dârü’l-Kalem, 1412.

Kādî Abdülcebbâr. “el-Muḫtaṣar fî uṣûli’d-dîn”. Resâilu’l-Adl ve’t-Tevhid. ed. Muhammed İmâre, 189-282.

Kahire: Dâru’l-Hilâl, 1971.

Kādî Abdülcebbâr. el-Muġnî fî ebvâbi’t-tevḥîd ve’l-ʿ’Adl. thk. Mahmud Mu-hammed Kâsım. Mısır, 1958.

Kādî Abdülcebbâr. Şerḥu’l-Uṣûli’l-ḫamse. çev. İlyas Çelebi. 2 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2013.

Kandemir, Ahmet Mekin. Big Bang Teorisinin Hudûs Delili Açısından Değerlendirme. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensti-tüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.

Karacabey, Salih. “Hattâbî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/489-491. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.

Karadeniz, Osman. “Kıyâm bi-nefsihî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/515. TDV Yayınları, 2002.

Karagöz, İsmail. Esmâ-i Hüsnâ: Âyet ve Hadislerin Işığında Allah’ın İsim ve Sıfatları. Ankara: DİB Yayınları, ts.

Karaman, Hayreddin vd. Kur’ân-ı Kerîm Açıklamalı Meâli. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2013.

Kaya, Veysel. Fahreddîn Râzî’nin Mâtürîdîlerle Olan Tartışması ve Eleştirisi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.

Kılavuz, Ulvi Murat. Kelâmda Kozmolojik Delil. İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.

Kılıç, Hulusi. “İştikak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/439-440. TDV Yayınları, 2001.

Koçar, Musa. Mâtüridi’de Esmâ-i Hüsnâ. Isparta: Fakülte Kitapevi, 2002.

Koloğlu, Orhan Şener. Cübbâîler’in Kelâm Sistemi. Ankara: İSAM Yayınları, 2017.

Koloğlu, Orhan Şener. “Esmâ-i Hüsnâ’da Tevkîfilik - Kıyâsîlik Problemi: Fahreddîn er-Râzî Örneği”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/2 (Haziran 2004).

Koloğlu, Orhan Şener. “Mutezile Kelâmında Yeniden Yaratma (İ‘âde)”. Usul İslam Araştırmaları 9/9 (Haziran 2008), 7-40.

Koyuncu, Fatih. “Bursalı Subhî Mehmed ve Manzum Esmâü’l-Hüsnâ Şerhi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/31 (Aralık 2018), 175-193.

Köprülü, Mehmet Fuat. Türk Edebiyatı’ndaki İlk Mutasavvıflar. Ankara: DİB Ya-yınları, 3. Basım, 1976.

Kureşî, Abdülkādir b. Muhammed b. Muhammed. el-Cevâhirü’l-muḍıyye fî ṭabaḳāti’l-Ḥanefiyye. thk. Abdülfettâh Muhammed el-Hulv. 5 Cilt. Cîze: Hicr li’t Tıbâa ve’n-Neşr, 1413.

Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin. et-Taḥbîr fi’t-teẕkîr. nşr. İbrâhim Besyûnî. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l Arabî, 1968.

Kutluer, İlhan. “Şey”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/34-36. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.

Küçük, Raşit. “İsnad”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/154-159. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.

Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitâbü’t-Tevhîd Açıklamalı Tercüme. çev. Bekir Topa-loğlu. Ankara: İSAM Yayınları, 9. Basım, 2017.

Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. thk. Ahmet Vanlıoğlu vd. 18 Cilt. İstanbul: Mizan Yayınevi, 2005.

Müslim b. Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1956.

Narşahî, Muḥammad bin Ca’fer vd. Târîh-i Buhârâ. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2013.

Nesefî, Ebu’l Muîn Meymûn b. Muhammed. Kitâbü’t-Temhîd li Kavâidi’t-Tevhîd. nşr. Habîbullah Hasan Ahmed. Kahire: Dârü’t-Tıbâati’l-Muhammediyye, 1406.

Nesefi, Ebü’l-Berekat. Tefsirü’n- Nesefi = Medârikü’t-tenzîl ve hakaikü’t-te’vîl. thk. Mervân Muhammed eş-Şiâr. 4 Cilt. Beyrut : Dârü’n-Nefâis, 1435.

Nesefî, Ebü’l-Muîn. Baḥrü’l-kelâm. nşr. Veliyyüddin Muhammed Sâlih el-Ferfûr. Dımaşk: Mektebetü’l-Ferfûr, 1421.

Nesefî, Ebü’l-Muîn. Tebṣıratü’l-edille fî Usûli’d-dîn. thk. Hüseyin Atay - Şaban Ali Düzgün. 2 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1993.

Nevevî, Ebû Zekeriyyâ. Şerhu’n-nevevî a’le’l-müslim. 18 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1392.

Önal, Recep. “İman ve Mahiyeti Konusunda Mu’tezîle ile Ehl-i Sünnet Polemiği”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (Mart 2016), 121-146. https://doi.org/10.17120/omuifd.84385

Öngören, Reşat. “Tarikat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/95-105. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.

Öz, Mustafa. “Ahmed b. Hâbıt”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/70-71. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.

Öz, Mustafa. “Dırâr b. Amr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/274-275. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.

Öz, Mustafa. “İmâmiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/207-209. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.

Öz, Mustafa. “Muammer b. Abbâd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/323-325. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.

Öz, Mustafa. “Müfevvida”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/500-501. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.

Öz, Mustafa. “Şîa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/121-123. TDV Yayınları, 2010.

Özaydın, Abdülkerim. “Karahanlılar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/404-412. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.

Özervarlı, M. Sait. “Hikmet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17/511-514. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.

Özervarlı, M. Sait. “Ebü’l-Abbâs el-Kalânisî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/223-224. Ankara: TDV Yayınları, 2001.

Özgüdenli, Osman Gazi. “Mâverâünnehir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/177-180. Ankara: TDV Yayınları, 2003.

Özköse, Kadi̇r. “Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında Tasavvufî Zümre ve Akımların Rolü”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (Haziran 2003), 249-280.

Öztürk, Resul. “Kelâmî Açıdan Ümitsizlik (Yeis) ve İman-Amel İlişkisi”. EKEV Akademi Dergisi 12/34 (2008), 43-56.

Pala, İskender. “Kün”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2002.

Pezdevî, Ebü’l-Yüsr. Uṣûlü’d-dîn. nşr. Hans Peter Linss. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türas, 2005.

Râzî, Ebû Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. el-Maḥṣûl fî ʿilmi ʿuṣûli’l-fıḳh. nşr. Doktor Taha Cabir Feyyaz el-Alvânî. Müessese-tü’r Risâle, 1418.

Râzî, Fahreddin. Levâmiʿu’l-beyyinât fî şerḥi esmâ’illâh ve’ṣ-ṣıfât. Matbâtü’ş-Şerefiyye, 1323.

Sâbûnî, Nûreddin. el-Bidâye fī usûli’d-dîn: Mâtürîdiyye Akaidi. çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İFAV Yayınları, 15. Basım, 2015.

Sadıker, Ömer. Ebû Şekûr es-Sâlimî’nin Kelam Anlayışı. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.

Saffâr, Ebû İshâk. Telḫîṣü’l-edille li-ḳavâʿidi’t-tevḥîd. thk. Angelika Brodersen. 2 Cilt. Beyrut: Ma‘hedü’l-Almânî li’l-ebhâsi’ş-Şarkiyye, 2011.

Sâlimî, Ebû Şekûr. Temhîd fî beyâni’t-tevḥîd. thk. Ömür Türkmen. Ankara: İSAM Yayınları, 2017.

Sem’ânî, Abdülkerîm b. Muhammed. el-Ensâb. nşr. Abdurrahmân b. Yahyâ b. Alî el-Muallimî el-Yemânî. 13 Cilt. Haydarâbâd: Dârü’l-Maârif’il Osmânniyye, 1962.

Seyyid, Eymen Fûad. “Fâtımîler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/228-237. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.

Si̇nanoğlu, Abdulhamit. “Zulüm ve Kötülükler İlâhî Mi, İnsânî Midir? - Zulüm ve Kötülüklerin Kaynağı Hakkında Müslüman Kelâmcıların Tartışmaları Üzerine”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Dergisi 19 (Haziran 2012), 1-40.

Sinanoğlu, Mustafa. “Seneviyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/521-522. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.

Sürücü, İbrahim. “Kur’an’da Bazı Ayetler Çerçevesinde İsti’are ve Kinaye”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5/1 (18 Haziran 2016), 207-230.

Süyûtî, Ebî Bekr b. Muhammed. ed-Dürrü’l-mens̱ûr fi’t-tefsîr bi’l-me’s̱ûr. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1983.

Şahin, Hüseyin. Esmâ-i Hüsnâ ve Eserleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1989.

Şehristânî. Kitâbu’l milel ve’n-niḥal. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütüb el-İlmiyye, 1971.

Şensoy, Sedat. “Lafız”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/42-44. An-kara: TDV Yayınları, 2003.

Şeybânî, İsmâil b. İbrâhim. Şerhu’l ʿAḳīdetü’ṭ-Ṭaḥâviyye. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l İlmiyye, 2018.

Taberî, Ebû Cafer. Câmiʿu’l-beyân fî tefsîri’l-Ḳur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şakir. 24 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 1420.

Taşağıl, Ahmed. “Soğd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/348-349. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.

Teftâzânî. Şerḥu’l-Maḳāṣıd. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1998.

Teftâzânî, Mes‘ûd b. Ömer. vd. Kelâm İlmi ve İslâm Akâidi: Şerhu’l Akâid. İstanbul: Dergâh, 9. Basım, 2017.

Teftâzânî, Sa‘deddin. Şerḥu’l-maḳāṣıd. 5 Cilt. Beyrut : Âlemü’l-Kütüb, 1998.

Tehânevî, Muhammed Hâmid. Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ulûm. thk. Refîk el-A’cem. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Lübnân, 1996.

Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed. el-Câmiʿu’l-kebîr. thk. Beşşar İvâd Ma’rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmiyye, 1998.

Topaloğlu, Bekir. “Allah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/471-498. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.

Topaloğlu, Bekir. “Basîr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5/102-103. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.

Topaloğlu, Bekir. “Bâtın”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5/187. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.

Topaloğlu, Bekir. “Esmâ-i Hüsnâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11/404-418. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.

Topaloğlu, Bekir. “Hakem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/170-171. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.

Topaloğlu, Bekir. “Hakîm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/181-182. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.

Topaloğlu, Bekir. “Hâlık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/303-304. TDV Yayınları, 1997.

Topaloğlu, Bekir. “Halîm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/334-335. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.

Topaloğlu, Bekir. “Hamîd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/458-459. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.

Topaloğlu, Bekir. “İsm-i A‘zam”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/75-76. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.

Topaloğlu, Bekir. “Kādir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/124. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.

Topaloğlu, Bekir. “Kahhâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 169-170. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.

Topaloğlu, Bekir. “Kerîm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/287-288. Ankara: TDV Yayınları, 2002.

Topaloğlu, Bekir. “Kitâbü’t-Tevhîd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/117-119. Ankara: TDV Yayınları, 2002.

Topaloğlu, Bekir. “Latîf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/108-109. Ankara: TDV Yayınları, 2003.

Topaloğlu, Bekir. “Muhsî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/45-46. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.

Topaloğlu, Bekir. “Mü’min”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/557-558. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.

Topaloğlu, Bekir. “Rab”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/372-373. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.

Topaloğlu, Bekir. “Raûf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/468. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.

Topaloğlu, Bekir. “Zâhir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/85. TDV Yayınları, 2013.

Tuğlu, Nuri. Mâtürîdîlik ve Hadîs. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2. Basım, 2019.

Tüccar, Zülfikar. “Ferrâ, Yahyâ b. Ziyâd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/406-408. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.

Tümer, Günay vd. Dinler tarihi. Ankara: Berikan Yayınevi, 2010.

Türcan, Galip. “Kelamın Dil Üzerine Kurduğu İstidlal Şekli - Bâkıllânî’nin Yaklaşımı Bağlamında Bir Değerlendirme”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 27 (Aralık 2011), 127-138.

Türkmen, Hasan. “Kelam Kavramı ve Bu Kavrama İlişkin Teolojik Yaklaşım”. Eskiyeni 29 (Aralık 2014), 27-48.

Uludağ, Süleyman. “Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/473-475. Ankara: TDV Yayınları, 2002.

Usta, Aydın. “Sâmânîler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/64-68. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.

Üzüm, İlyas. “Nusayrîlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/270-274. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.

Üzüm, İlyas. “Saffâr, Ebû İshak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/462-463. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.

Yavuz, Ömer Faruk. “Gazâlî’de Esmâ-i Hüsnâ Yorumu”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 6/1 (Şubat 2006), 49-95.

Yavuz, Yusuf Şevki. “Adem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/356-357. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.

Yavuz, Yusuf Şevki. “Araz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/337-342. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.

Yavuz, Yusuf Şevki. “Bezm-i Elest”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/106-108. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.

Yavuz, Yusuf Şevki. “el-Cevâlîkī, Hişâm b. Sâlim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/437-438. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.

Yavuz, Yusuf Şevki. “İstitâat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/399-400. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.

Yavuz, Yusuf Şevki. “Ulüv”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/136-138. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.

Yavuz, Yusuf Şevki. “Vahdâniyyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/428-430. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.

Yavuz, Yusuf Şevki. “Halku’l-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/371-375. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.

Yavuz, Yusuf Şevki. “İ‘câzü’l-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/403-406. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.

Yavuz, Yusuf Şevki. “Kelâm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/194-196. Ankara: TDV Yayınları, 2002.

Yavuz Yusuf Şevki. “Vücûd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/136-137. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.

Yeşi̇lyurt, Temel. “Maturidilerde Tekvin Sıfatı ve Temellendirilmesi”. Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (Mart 2018), 9-25.

Yıldız, Hakkı Dursun (ed.). Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi. 7 Cilt. İstanbul: Çağ Yayınları, 1989.

Yıldız, İbrahim. “Ebû İshâk ez-Zeccâc’ın Esmâ-i Hüsnâ ve Besmele Hakkında İki Eseri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24/1 (Ekim 2015), 33-64.

Yılmaz, H. Kamil. Ebu Nasr Serrac Tusi el-Lüma’ İslam Tasavvufu: Tasavvufla İl-gili Sorular-Cevaplar. İstanbul: Erkam Yayınevi, 2016.

Yilmaz, Selahattin. “Arapça’da Allah İsminin Etimolojisi ve O’nunla Yapılan Deyimlerin Filolojik Yapısı”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (Aralık 2003), 201-208.

Yurdagür, Metin. Âyet ve Hadislerde Esmâ-i Hüsnâ Allah’ın İsimleri: Literatür ve Şerh. İstanbul: Marifet Yayınları, 2006.

Yurdagür, Metin. “Muḫâlefetün li’l-ḥavâdis”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/403-404. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.

Yücedoğru, Tevfik. “Tekvin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/388-390. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.

Zeccâc, Ebî İshâk. Tefsîru esmâ’illâhi’l-ḥüsnâ. nşr. Ahmed Yûsuf ed-Dekkâk. Dımaşk: Dâru’l-Me’mun li’t-Turâs, 1399.

Zeccâcî, Ebü’l-Kāsım. İştiḳāḳu esmâ’illâh. nşr. Abdülhüseyin el-Mübârek. Beyrut: Müessesetü’r Risâle, 1406.

Zehebî, Muhammed. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâ. 25 Cilt. y.y: Müessesetü’r-Risâle, 1405.

Kaynakçada 187 eser yer almaktadır. Daha Fazlası

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

The Understanding of Kalām Based on al-Asmāʾ al-Husnā: The Case of Abū Isḥāq al-Ṣaffār