Fezâil kelimesi şahısların, amellerin, kabilelerin, milletlerin, zamanların, mekân ve şehirlerin benzerlerinden üstünlüğünü anlatmak için kullanılmış ve bunların her birine dair müstakil eserler yazılmıştır. Şehirler içerisinde Mekke, Medine ve Kudüs diğer mekânlara göre mübarek kabul edildiği gibi mescitler içerisinde Mescid-i Harâm, Mescid-i Nebevî ve Mescid-i Aksâ diğer mescidlere göre mübarek kabul edilmiştir. Bu şehir ve mekânların Kur’ân ve hadislerde zikredilmesi ve İslâm tarihindeki önemli konumları, onların faziletine dair pek çok eserin yazılmasına vesile olmuştur. Şehirlerin faziletine dair bilinen ilk eserin Hasan Basrî’ye (ö. 110/728) nispet edilen Fezâʾilü Mekke olduğu söylenmiştir. Kudüs’ün fazileti hakkında yazılan müstakil eserlere İbnü’l-Cevzî’nin (ö. 597/1201) Feżâʾilü’l-Ḳuds ve Minhâcî’nin (ö. 889/1484’ten sonra) İtḥâfü’l-aḫiṣṣâ bi-feżâʾili’l-Mescidi’l-Aḳṣâ adlı eserleri örnektir. Muhammed el-Yemenî’nin (ö. 732/1332) Türkçe olarak telif ettiği ve Mekke, Medine ve Kudüs’ün faziletini bir arada ele aldığı Fezâil-i Mekke Medîne ve Kudüs adlı eseri de önemli kaynaklar arasındadır. Daha sonraki yıllarda bu eserler kaynak alınarak kitaplar telif edilmeye devam edilmiştir. 19. yüzyılda kaleme alınmış Fezâ’ilü’l-Mescidi’l-Aksâ adlı eser bu türe bir örnektir. Hâc Muhammed Ârif b. el-Hâc Mahmûd el-Eyyûbî tarafından Arapça olarak kaleme alınmış bu el yazması eser Süleymaniye Kütüphanesi, İbrahim Efendi Koleksiyonu, 00428M-003 koleksiyon numarasına kayıtlıdır. İstinsah tarihi hicrî 1219 olan ve müellif hattıyla yazılmış olan eser 11 varaktır. Müellif eserin dibâcesinde Beytülmakdis’e yapmış olduğu bir yolculuk esnasında Mescid-i Aksâ’nın faziletini anlatan bir kitaba rastladığını ve ayrıca Kudüs doğumlu olup Kudüs kadılığı yapmış olan Mücîrüddîn el-Hanbelî’ye (ö. 928/1522) ait el-Ünsü’l-celîl bi-târîḫi’l-Ḳuds ve’l-Ḫalîl adlı eseri bulduğunu ifade etmiştir. Bu iki kıymetli eseri gördükten sonra fezâile dair eserler yazmaya karar vererek muhtasar olarak mezkûr risâleyi kaleme aldığını belirtmiştir. Eser 26 fasıldan oluşmaktadır. Müellif esere kısa bir girişle başlamış daha sonra birinci fasıla geçmiş, bu bölüme “Üç Mescide Yolculuğa Teşvik Hakkında” başlığını vermiştir. Eserde Mescid-i Aksâ’da yerine getirilen namaz, oruç gibi ibadetlerin fazileti ve mükafatlarının fazla oluşu, Sahra’ya doğru bevl etmenin kerahiyeti, Mescid-i Aksâ’da ihrama girmenin fazileti, Beytü’l-Lahim’in fazileti, Mescid-i Aksâ’nın yapısı, İsra ve Miraç olayına tanıklık eden kubbeler gibi fasıl başlıkları bulunmaktadır. Müellif fasıllarda hadis zikrettiği gibi bazı tarihçilerden doğrudan alıntılarla nakiller yapmış ve eseri Mescid-i Aksâ’nın fiziksel özelliklerine ait bilgileri aktararak sonlandırmıştır. Biz bu çalışmamızda yazılı, hazır veri olarak Fezâ’ilü’l-Mescidi’l-Aksâ adlı eserden yararlanarak risalenin kaynaklarını ele almayı ve risalede kullanılan hadislerin tahricini yapmayı amaçlamaktayız.