Ebû Mansûr el-Mâtürîdî’den Nûreddin es-Sâbûnî’ye Peygamberlik Anlayışı
Main Article Content
Özet
Peygamberlik meselesi, İslam inancının temel esaslarından biridir. Peygamberlik kurumunun gerekliliğinin izah edilmesi ve bu kuruma yönelik eleştirilerin yanıtlanması, nübüvvet inancının sağlam bir temele oturtulması açısından büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Mâtürîdî kelâm ekolünün kurucusu Ebû Mansûr el-Mâtürîdî (öl. 333/944) ile bu ekolün önemli temsilcilerinden Nûreddin es-Sâbûnî’nin (öl. 580/1184) nübüvvet anlayışlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi amaçlanmaktadır.
Mâtürîdî, 4./10. yüzyılda Semerkant’ta yaşamış olup, Ebû Hanîfe’den itibaren Hanefî gelenekte kabul gören inanç esaslarını kelâm yöntemini kullanarak açıklamış, savunmuş ve sistemleştirmiştir. Böylece Ebû Hanîfe’nin itikadi çizgisi, Mâtürîdî’nin katkılarıyla bir kelâm mezhebine dönüşmüştür. Sâbûnî ise 6./12. yüzyılda Buhara’da yaşamış ve kaleme aldığı eserlerle Mâtürîdî’nin görüşlerinin yaygınlaşmasına ve tanınmasına önemli katkılarda bulunmuştur.
Bu araştırmada, Mâtürîdî’den Sâbûnî’ye uzanan yaklaşık iki yüz elli yıllık süreç, nübüvvet konusu özelinde analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda; Mâtürîdî’nin nübüvvet meselesini eserlerinde detaylı bir şekilde ele aldığı, nübüvvetin gerekliliğini açıklarken hem aklî hem de naklî delilleri kullandığı ve günümüze ışık tutan özgün yorumlar geliştirdiği tespit edilmiştir. Sâbûnî, Mâtürîdî’nin nübüvvet konusundaki görüşlerini büyük oranda benimsemiş ve eserlerinde savunmuş olmakla birlikte, ismet anlayışında onun Mâtürîdî’den ayrılarak bazı peygamberler özelinde “hata” yapabileceklerini kabul ettiği, Mâtürîdî'nin peygamberlik için temel bir nitelik olarak gördüğü “peygamberlerin şehirli olması” görüşüne katılmadığı ve nübüvvetin ispatı hususunda zaman zaman farklı deliller kullandığı görülmüştür. Ayrıca, Sâbûnî’nin nübüvvet karşıtları ile mücadelesinde Mâtürîdî’den farklı olarak Haşeviyye fırkasını da eleştirilerine dahil ettiği anlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Kelâm, Mâtürîdî, Nûredin es-Sâbûnî, Nübüvvet, Peygamberlik, Risâlet, İsmet, Mucize, VahiyKaynakça
- Ağcakaya, Kazım. Hâkim et-Tirmizi’nin Nübüvvet ve Velayet Teorisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
- Ahatlı, Erdinç. “Peygamberlik Mührü”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (2001), 281-302.
- Ahatlı, Erdinç. Peygamberlik ve Hz. Muhammed’in Peygamberliği. Ankara: DİB Yayınları, 2011.
- Ak, Ahmet. Büyük Türk Âlimi Mâtürîdî ve Mâtürîdîlik. İstanbul: Ensar Yayınları, 2. Basım, 2017.
- Akçay, Mustafa. “Kelam Literatüründe Peygamber Zelleleri”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/ 24 (2011/2), 1-33.
- Akdemir, Furat. “Kur’an Bağlamında Peygamberlerin Sıfatları”. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8/1 (2018), 51-84.
- Akdemir, Furat. Fetânet Sıfatı Bağlamında Hz. Peygamber’in Örnekliği Meselesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
- Akkaya Veysel. “İbnü’l-Arabî’nin Nûr-i Muhammedî Açısından Hz. Muhammed ve Diğer Peygamberler Arasındaki İlişkilere Bakışı”. Sufiyye 10 (2021), 180-202.
- Aliev, Saleh Muhammedoğlu. “Hürremiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/500-501. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
- Altıntaş, Ramazan. “Hz. Peygamber’in İtikâdi Sapmaları Düzeltmesi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (1998), 250-267.
- Altunışık, Mehmet Akif. “İlk Deistlere Göre Deizmin Temel İnançları”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 19/2 (2019), 615-640.
- Alûsî, Şehâbeddîn Mahmûd. Rûhu’l-meânî fî tefsiri’l-Kur’âni’l-azîm ve’s-seb’i’l-mesânî. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
- Âmidî, Seyfeddin. Ebkâru’l-Efkâr fi Usuli’d-Dîn. thk. Ahmed Muhammed el-Mehdî. Kahire: Dâru’l-kütüb ve’l-Vesâiki’l-Kavmiyye, 2004.
- Âmidî, Seyfeddin. Ğâyetü’l-merâm fî ‘ilmi’l-kelâm. nşr. Ahmed Ferid Mezidi. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
- Âmidî, Seyfeddin. Ğâyetü’l-merâm fî ‘ilmi’l-kelâm. thk. Hasan Mahmûd Abdüllatîf. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1981.
- Ardoğan, Recep. “Kelâmcılara Göre Nübüvvette Erkeklik Şartı”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/19 (2012). 75-104.
- Arslan, İbrahim. “İmam Mâtürîdî’nin Deist Eleştirilere Karşı Nübüvvet Savunusu”. Kelâm Araştırmaları Dergisi 12/2 (2014), 33-54.
- Aruçi, Muhammed. “el-Kifâye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/565-566, Ankara: TDV Yayınları, 2002.
- Aruçi, Muhammed. “Nûreddin es-Sâbûnî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/360-361. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
- Askalânî, İbn Hacer. Fetḥu’l-bârî bi-şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-marife, 1959.
- Askalânî, İbn Hacer. Lisânü’l-mîzân. nşr. el-Mar’aşlî, M. Abdurrahman el-Mar‘aşlî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2010.
- Aslan, Abdülgaffar. İslam’da Peygamberlik ve Yalancı Peygamberlik Olgusu. Ankara: Araştırma Yayınları, 2009.
- Ateş, Abdurrahman. Peygamberlere İsnat Edilen Günahlar. İstanbul: Çıra Akademi Yayınları, 2017.
- Avcı, Metin. İmam Mâtürîdî’nin Fikirlerinde Ebû Hanîfe’nin Etkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
- Avcu, Ali. “Karmatîler: Ortaya Çıkışları, Fikirleri, Edebiyatı ve İslam Düşüncesine Katkıları”. Dinîbilimler Akademik Araştırmalar Dergisi 10/3 (2010), 199-246.
- Avcu, Ali. Karmatiliğin Doğuşu ve Gelişim Süreci. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, 2008.
- Aydın, Abdurrahman. “Fahreddin Râzi ile Elmalılı Tefsirleri Bağlamında Nebî, Resûl ve Peygamber Kavramlarına Genel Bir Bakış”. Tokat İlmiyat Dergisi 3/1 (2015), 67-84.
- Aydın, Emine. Yahudilikte Nübüvvet. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
- Aydın, Fuat. “Ebû Îsâ Verrâk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/59-60. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
- Aydın, Mehmet. Din Felsefesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 1990.
- Aydın, Şükrü. “Kur’an Ayetleri Bağlamında Cin Algısı Hususunda Farklı Yaklaşımlar”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 7/1 (2021), 289-320.
- Aydınlı, Osman. “İmâm Mâtürîdî’nin Yetiştiği İlmî Ortam ve Semerkant’ta İlim Merkezleri”. Diyanet İlmî Dergi 55 (2019), 565-599.
- Aydınlı, Osman. “Semerkant”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/481. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
- Aydınlı, Osman. Fethinden Sâmânîler’in Yıkılışına Kadar Semerkant Tarihi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2011.
- Ayğan, Fadıl. “Osmanlı Dönemi Nübüvvet Literatürü”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 14/27 (2016), 133-174.
- Ayğan, Fadıl. “Peygamberlik Zincirinin Son Halkası Olarak Hz. Muhammed’in Nühüvvetinin Mahiyeti”. Hz. Peygamber’in Nübüvvetinin Süresi ve Kapsamı Çalıştayı. ed. Mahmut Çınar. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Basımevi, 2015, 51-89.
- Aynî, Bedreddin. Umdetü’l-ḳārî fî şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. 20 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2010.
- Bağdâdî, Abdülkâhir. Ehl-i Sünnet Akaidi (Kitabu Usuli’d-din). çev. Ömer Aydın. İstanbul: İşaret Yayınları, 2016.
- Bağdâdî, Abdülkâhir. el-Fark beyne’l-Fırak. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. Beyrut: Mektebeü’l-Asriyye, 1990.
- Bağdâdî, Abdülkâhir. Mezhepler Arasındaki Farklar. çev. Ethem Ruhi Fığlalı. İstanbul: TDV Yayınları, 9. Basım, 2018.
- Bahçe, Kemal. İmam Gazali ve Nübüvvet Anlayışı. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
- Bâkıllânî, Ebû Bekir et-Tayyib. el-Beyân ani’l-fark beyne’l-mu’cizât ve’l-keramâtve’l-hiyel ve’l-kehâne ve’s-sihr ve’n-nârincât. nşr. Richard J. Mccarthy. Beyrut: y.y., 1958.
- Bâkıllânî, Ebû Bekir et-Tayyib. el-İnsaf. nşr. Ahmed Ferid el-Mezidî. Beyrut: y.y., 2007.
- Bâkıllânî, Ebû Bekir et-Tayyib. et-Temhîd fi’r-red ale’l-mülhide ve’r-râfızı ve’l-havaric ve’l-mu’tezile. thk. İmadüddin Ahmed Hayder. Beyrut: y.y., 1945.
- Bâkıllânî, Ebû Bekir et-Tayyib. et-Temhidu’l-evâil ve telhisu’l-edail. thk. İmadüddin Ahmed Hayder. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sakafiyye, 1987.
- Baktır, Mehmet. “Câhız’ın Nübüvvet Anlayışı”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 10/2 (2006), 257-268.
- Baktır, Mehmet. İslam Düşüncesinde Akıl (Ehli Sünnet Kelâmına Göre). Sivas: Turkuaz Matbaa, 2013.
- Balcı, İsrafil. Hz. Peygamber ve Gayb. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
- Baloğlu A. Bülent. “Şerhu’l-Fıkhı’l Ekber Kimindir?”. İslam İnanç Esasları (Fıkh-ı Ekber Şerhi). mlf. Ebû Mansûr el-Mâtürîdî. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2014.
- Barthold, Vasiliy Vladimiroviç. Moğol İstilasına Kadar Türkistan. çev. Hakkı Dursun Yıldız. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1990.
- Bebek, Adil. “Kâ’bî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/27. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
- Bebek, Adil. “Kelam Literatürü Işığında Mucize ve Hz. Muhammed’e Nispet Edilen Hissi Mucizelerin Değerlendirilmesi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18 (2000), 121-148.
- Beyâzîzâde, Kemaleddin Ahmed Efendi Bosnevî. İşârâtü’l-merâm min ibârâti’l-İmam. thk. Muhammed Zahid el-Kevseri. İstanbul: y.y., 1949.
- Beyzâvî, Nasuruddin. Tevâliu’l-Envâr min Metali’l-Enzâr. thk. Abbas Süleyman. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1991.
- Biçer, Ramazan. “Sâbûnî Hayatı ve Eserleri”. el-Kifâye fi’l-hidâye. mlf. Nûreddin es-Sâbûnî. Ankara: Berikan Yayınları, 2019.
- Bilgili, İsmail. “Hanefi Fıkıh Medeniyetine İmam Mâtürîdî’nin Katkısı”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 29 (2017), 399-423.
- Bilgiz, Musa. “Kur’an’da Nübüvvet”. Diyanet İlmi Dergi. 49/1 (2013), 23-46.
- Bilmen, Ömer Nasuhi. Muvazzah İlm-i Kelam Ehl-i Sünnet İtikadı. İstanbul: Ravza Yayınları, 3. Basım, 2017.
- Bîrûnî, Muhammed b. Ahmed. Taḥḳīḳu mâ li’l-Hind (Biruni’nin Gözüyle Hindistan). çev. Kıvameddin Burslan. Ankara: TTK Yayınları, 2015.
- Bozkuş, Metin. Anadolu’da İslam ve Mezhepler. Sivas: Asitan Yayınları, 2011.
- Brockelmann, Carl. İslam Milletleri ve Devletleri Tarihi. çev. Neşet Çağatay. 2. Basım, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları,1964.
- Buhârî. Ahmed b. Muhammed. Keşfü’l-esrâr fi şerhi usûli’l-Pezdevî. İstanbul: Şirket-i Sahafiyye-i Osmâniyye, 1308.
- Bulut, H. İbrahim. “Mûcize”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30/348-351. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
- Bulut, H. İbrahim. “Mucizeler Karşısında İnsanların Tutumu”. Diyanet İlmi Dergi 40/3 (2004), 125-127.
- Bulut, İsmail. “Vahyin Bilimsel Temellendirme İmkânı”. Eskiyeni. 47 (Eylül 2022), 605-638. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1125810
- Bulut, Mehmet. “el-Müntekā”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/31-32. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Bulut, Mehmet. “Kelâm İlmi Hakkında Bazı Düşünceler”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (1989), 335-338.
- Bulut, Mehmet. Ehl-i Sünnet ve Şia’da İsmet İnancı. İstanbul: Risale Yayınları, 1991.
- Bulut, Mustafa. “İmam Mâtürîdî, Hocaları ve Öğrencileri”. Hikmet Yurdu İmam Mâtürîdî ve Mâtürîdîlik Özel Sayısı 2/4 (Temmuz-Aralık 2009), 137-145.
- Büyükkara, Mehmet Ali. Çağdaş İslami Akımlar. İstanbul: Klasik Yayınları, 6. Basım, 2016.
- Câhiz, Ebû Osman Amr b. Bahr. Ḥucecü’n-nübüvve. thk. M. Hârûn Abdüsselâm. Beyrut: Mektebetü’l-Hilal, 2002.
- Câhiz, Ebû Osman Amr b. Bahr. Resâʾilü’l-Câḥiẓ. nşr. Muhammed Bâsil Osman eş-Şurd. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2013.
- Can, Mustafa. Mâtürîdî ‘ye Kadar Nübüvvete Karşı Çıkanlar ve Mâtürîdî’de Nübüvvet Anlayışı. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1997.
- Canikli, İlyas. “Kur’an’a Göre Hz. Peygamber’in Bilgisinin Sınırları”. Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi 4/1 (2020), 6-32. https://doi.org/10.32711/tiad.739448
- Carl Brockelmann. Târîhu’l-Edebi’l-Arabî. 2 Cilt. Mısır: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmme li’l-Kitâb, 1993.
- Cevadi, Muhsin. Akıl Terazisinde Vahiy ve Nübüvvet. çev. Sedat Baran. İstanbul: Önsöz Yayınları, 2. Basım, 2017.
- Cevherî, İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâh: Tâcü’l-luga ve Sıhâhu’l-Arabiyye. nşr. Ahmed Abdülgafûr Attâr. 7 Cilt. Beyrut: Dârü’l-İlm, 1979.
- Ceyhan Mehmet Akif. Kur’an Ayetleri Işığında Vahiy. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
- Ceyhan, Mehmet Akif. “Oryantalistlerin Mâtürîdîlik Algısı: Ulrich Rudolph ve Angelika Brodersen Örneği”. Eskiyeni 46 (Mart 2022), 31-51. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1017138
- Cilacı, Osman. Günümüz Dünyası Dinleri. Ankara: DİB Yayınları, 2002.
- Corbin, Henry. İslam Felsefesi Tarihi Başlangıçtan İbn Rüşd’ün Ölümüne Kadar. çev. Hüseyin Hatemi. İstanbul: İletişim Yayınları, 9. Basım, 2013.
- Cürcânî, Abdukâhır. Dercü’d-Dürer fi Tefsiri’l-Kur’âni’l-Azim. thk. Talat Salah el-Ferhan – Muhammed Edib Şekûr. 4 Cilt. Ammân: Darü’l-Fikr, 2009.
- Cürcânî, Seyyid eş-Şerîf. Kitâbü’t-Târifât (Arapça-Türkçe Terimler Sözlüğü). çev. Arif Erkan. İstanbul: Bahar Yayınları, 1997.
- Cürcânî, Seyyid eş-Şerîf. Şerhu’l-mevâkıf. çev. Ömer Türker. 3 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2015.
- Cüveynî, İmamu’l-Haremeyn. Lüma’u’l-Edille fî Kavâ’idi Ehli’s-Sünne. thk. Abdülaziz İzziddin es-Sirvân. Beyrut: Daru Lübnan, 1987.
- Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn. Kitâbü’l-İrşâd ilâ kavâtiʻil-edillefî usûli’l-iʻtikâd. thk. Ahmed Abdurrahman es-Sâyih – Tevfîk Ali Vehbe. Kahire: Mektebetü’s-Sekâfetü’d-Dîniyye, 2009.
- Çelebi, İlyas. İslam İnancında Gayb Problemi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1996.
- Çelebi, İlyas. İslâm İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kadı Abdülcebbar. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.
- Çelebi, Kâtip. Keşfü’z-Zünûn. nşr. M. Şerafeddin Yaltkaya – Rifat Bilge Kilisli. İstanbul: İstanbul Maârif Matbaası, 1941.
- Çelik, Ahmet. “İtikadî-İlmî Düalite ve Toplumsal Ahlâk”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi 46/2 (2016), 242.
- Çelik, Ahmet. “Kelâmda Muhalin Anlamı ve Değeriyle İlgili Yaklaşımlara Genel Bakış”. Kelam Araştırmaları Dergisi 14/2 (2016), 460-479.
- Çetin, Osman. Türk-İslam Devletleri Tarihi. Bursa: Emin Yayınları, 6. Basım, 2016.
- Çetinoğlu, Oğuz. 115 Soruda Türk Âlimi İmam Mâtürîdî, Oğuz Çetinoğlu’nun Ahmet Vehbi Ecer’le Röportajı. İstanbul: Yesevi Yayınları, 2015.
- Çınar, Bayram. “İslâm Kelamı Açısından Nübüvvet Kurumuna Çağdaş Bir Yaklaşım”. Siyer Araştırmaları Dergisi 10 (2021) 143-176.
- Çınar, Mahmut. İmam Şa’rânî ve Muhyiddîn İbnü’l-Arâbî’ye Göre Nübüvvet İnancı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2013.
- Çift, Salih. “Hatmü’l-Evliya Hakkında”. Hatmü’l-evliyâ. mlf. Hakîm et-Tirmizî. İstanbul: İnsan Yayınları, 2018.
- Demir, Abdullah. “Farklı Ebû Hanîfe Tasavvurları: Fakih ve Mütekellim Hanefiler Örneği”. IV. Uluslararası Şeyh Şa’ban-ı Velî Sempozyumu. 1/643-658. ed. Cengiz Çuhadar vd. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Yayınları, 2017.
- Demir, Abdullah. “Mâtürîdî Gelen-ekinin Teşekkül Sürecinin Teorik Temelleri: Mâverâünnehirli Mütekellim Hanefîlerin Din Anlayışı”. Din Felsefesi Açısından Mâtürîdî Gelen-Ek-i Klasik ve Çağdaş Metinler Seçkisi 3. drl. Recep Alpyağıl. İstanbul: İz Yayınları, 2016.
- Demir, Abdullah. Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. İstanbul: TDV Yayınları, 2018.
- Demir, Abdullah. İSNAD Atıf Sistemi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, 2018. http://www.isnadsistemi.org.tr
- Demir, Hilmi-Tan, Muzaffer. Ehl-i Sünnetin Reislerinden İmam-ı Mâtürîdî. Ankara: Anadolu Yayınları, 5. Basım, 2021
- Diyârbekrî, Muhammed b. el-Hasen. Târîḫu’l-ḫamîs fî aḥvâli enfesi nefîs. Beyrut: Daru’s-Sadr, 2010.
- Doğan, H. İsmail. İmam Mâtürîdî’nin Heretik Akımlara Yönelttiği Eleştiriler. İstanbul: Düzey Kitap, 2016.
- Durmuş, Zülfikar. “İslam Düşüncesinde Nebî Resul Ayrımı -Kur’an Bağlamında Eleştirel Bir Yaklaşım-”. Diyanet İlmi Dergi 44/3 (2008), 49-72.
- Düzgün. Şaban Ali. “Deism as a Heterodox Religious Identity with its Historical and Contemporary Aspects”. Kelam Araştırmaları Dergisi 19/3 (2021). https://doi.org/10.18317/kaderdergi.1016998
- Ebû Hanîfe, Nu’mân b. Sâbit. İmam-ı A’zâm’ın Beş Eseri (el-Fıkhu’l-Ekber). çev. Mustafa Öz. İstanbul: y.y., 1981.
- Efendi, Mütercim Âsım. Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi. ed. Mustafa Koç. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2013.
- Eliade, Mircae. Dinin Anlamı ve Sosyal Fonksiyonu. çev. Mehmet Aydın. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2015.
- Endelüsî, İbn Atıyye. el-Muḥarrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-ʿazîz. thk. Abduşşafi Muhammed Abdusselam. 6 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2000.
- Erdoğan, İbrahim Halil. “Metafizik Âlemden Cinlerle İrtibatın İmkânı İmkânsızlığı”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 18/2 (2019), 1953-1969.
- Erjan, Kalmahan. İmam Mâtürîdî’de Peygamberlik. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
- Erözdemir Ömer Faruk. Kelam İlminde Ahad Haberin Değeri: Nureddin es-Sabuni Örneği. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
- Erşahin, Seyfettin. “Doğu Batı İlişkilerinde Oryantalizmin Hz. Muhammed İçin Kullandığı Kavramların Rolü”. Ulisa: Uluslararası Çalışmalar Dergisi 2/1 (2018), 61-75.
- Erul, Bünyamin. “Alan Taramasının Panoraması-Vahy-i Gayri Metluv Hakkında Bazı Mülahazalar ve Bir Eleştirinin Eleştirisi”. İslâmiyât 3/1 (2000), 161-184.
- Eş’arî, Ebü’l-Hasan. Makâlâtu’l-İslâmiyyîn. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 1416/1995.
- Fârâbî, Muhammed. el-Medînetü’l-fâdıla. çev. Nafiz Danışman. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1990.
- Fayda, Mustafa. “Abdullah b. Âmir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/84-85. İstanbul: TDV Yayınları,1988.
- Fayda, Mustafa. “İbn İshak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/93-96. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
- Fiğlalı, Ethem Ruhi. “Bahâîlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/464-46. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
- Firuzabâdî, Ya’kūb b. Muhammed. Kâmûsü’l-Muhît. Beyrut: y.y., 1991.
- Freyer, Hans. Din Sosyolojisi. çev. Turgut Kalpsüz. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1964.
- Gâlî, Ebû’l-Kasım el-Hasan. Ebû Mansûr Mâtürîdî Hayâtühu ve A’râühu’l-kelâmiyye. Tunus: y.y., 1989.
- Gazzâlî, Ebû Hamid. Bâtıniliğin İçyüzü. çev. Avni İlhan. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
- Gazzâlî, Ebû Hamid. el-İktisad fi’l-itikad. haz., İbrâhîm Agâh Çubukçu-Hüseyin Atay. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1962.
- Gazzâlî, Ebû Hamid. el-Münkız mine’d’dalâl. çev. Hilmi Üngör. Ankara: Maarif Basımevi, 1960.
- Gilgil, Kenan. İmam Mâtürîdî ve Nübüvvet Anlayışı. Elâzığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
- Gölcük, Şerafettin- Toprak, Süleyman. Kelam. Konya: Tekin Kitabevi, 4. Basım, 1998.
- Güç Ahmet. “Sümeniyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/132-133, İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
- Güç, Ahmet. “Sümeniyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/132-133. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
- Gül, Muammer. “İslam İktisadi Gelişmesinin Tarihi ve Dinî Dinamikleri”. Tarih Okulu Dergisi 7/17 (2014), 71-106.
- Gülverdi, Selim. “Mâtürîdî’nin Gayb Meselesine Bakışı”. Batman Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Hakemli Dergisi. 3/2 (2019), 98-121.
- Gülverdi, Selim. İslam Düşüncesinde Hatmü’n-Nübüvve Tasavvuru. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2023.
- Günaydın Fatma. Mâtürîdî’nin Kelam Sisteminde Peygamberlerin İsmeti. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
- Günaydın, Fatma. “İlk Dönem Tefsir ve Hadis Literatüründe İsmet İnancı”. Kelam Araştırmaları Dergisi 15/1 (2017), 1-28.
- Günel, Mehmet Emin. “Gayb Bilgisi Hakkında Kur’an’a Aykırı Yorumların Sebep Olduğu İnanç Problemleri”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49 (2020), 107-136.
- Halebî, Nûreddin. es-Sîretü’l-Ḥalebiyye (İnsânü’l-ʿuyûn fî sîreti’l-emîni’l-meʾmûn). 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2006.
- Halîmî, Ebû Abdullah. el-Minhâc fî şuabi’l-îmân. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979.
- Hamed, Muhammed b. İbrahim. Mustelahât-ı fî kütübi’l-akâid. Riyad: Dâru İbnu Huzeyme, ts.
- Hamevî, Yâkūt b. Abdillâh. Mu’cemu’l-Buldân. Beyrut: Daru’s-sadr, 1977.
- Hanefî, İbn Ebi’l-İzz. el-Akidetü’t-Tahâvî ve Şerhi. çev. M. Beşir Eryarsoy. İstanbul: Guraba Yayınları, 3. Basım, 2017.
- Harman, Vezir. “Alâüddin Buhârî el-Hanefî’nin Risâletün Fi’l-İtikâd Adlı Eseri ve Kelâmî Görüşleri”. Kelam Araştırmaları Dergisi 13/1 (2015), 141-165.
- Harman, Vezir. “Nebi ve Resul Kavramları Çerçevesinde Peygamberliğin Dindeki Yeri”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 18/2 (2014), 45-78.
- Harputî, Abdüllatif. Kelam Tarihi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 3. Basım, 2014.
- Hasîrîzâde Elîf Efendi. en-Nûru’l-Furkân fî Şerhi Lugati’l-Kur’an. haz. Koç, Mustafa. - Tanrıverdi, Eyyüp. 2 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2015.
- Hıyemî, Fatıma Yusuf. “Yazarın Hayatı”. Te’vilâtü’l-Kur’an. mlf. Ebû Mansûr el-Mâtürîdî. Beyrut: Rislatetü’n-nâşirûn, 2004.
- Hizmetli, Sabri. “Karmatiler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/ 510-514. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
- Hüseynî, Sadreddin. Ahbârü’d-Devleti’s-Selçûkiyye. çev. Necati Lugal. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1999.
- Îcî, Ahmed b. Abdilgaffâr. el-Mevâkıf fî ilm-i kelam. Kahire: Mektebetü’l-Mütenebbî, ts.
- Işık, Kemal. Mâtürîdî’nin İnanç Sisteminde İman, Allah ve Peygamberlik Anlayışı. Ankara: Fütüvvet Yayınları, 1980.
- İbn Fûrek, Ebû Bekir Muhammed b. Hasan. el-Mücerred-ü Makalati’ş-Şeyh Ebi’i-Hasen el Eş’arî. thk. Daniel Gimaret. Beyrut: y.y., 1987.
- İbn Hazm, el-Fasl Dinler ve Mezhepler Kitabı. çev. Halil İbrahim Bulut. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2017.
- İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik. Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekkâ vd., Dımeşk: Dâr-u İbn Kesir, 2005.
- İbn Hümâm, Kemâlüddîn. Kitâbü’l-müsâyere. çev. Harun Işık. İstanbul: Kimlik Yayınları, 2017.
- İbn İshak, Muhammed b. İshak. es-Sîre ve’l-Megâz. thk. Süheyl Zekkâr. Dımeşk: Dârueby’l-Fikr, 1976.
- İbn İshak, Muhammed b. İshak. Sîretu İbn İshâk. thk. Muhammed Hamidullah. Fas: Matbaatu Muhammed el-Hâmis, 1976.
- İbn Kutluboğa, Zeynüddîn (Şerefüddîn) Kâsım. Haşiye ale’l-Müsayere. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1979.
- İbn Kutluboğa, Zeynüddîn Şerefüddîn Kasım. Tacü’t-Teracim fi Tabakâti’l-Hanefiyye. Şam: Daru’l-Erkam, 1992.
- İbn Manzur, Muhammed b. Mükerrem. Lisanu’l-Arab. Kahire: Matbaatü’s-selefiyye, 1247/1831.
- İbn Sînâ. Ahvâlü’n-nefs. thk. Ahmed Fuâd el-Ehvânî. Paris: Dâru Bâbilon, 2007.
- İbn Sînâ. Risaleler. çev. Alparslan Açıkgenç- M. Hayri Kırbaşoğlu. Ankara: Kitâbiyât Yayınları 2004.
- İbn Yahyâ, Şerhu cümeli usûli’d-dîn. İstanbul: Süleymaniye Ktp., Şehit Ali Paşa, 1648/2 vr. 18a-168b.
- İlhan, Mehmet. “Günümüzde Hatm-i Nübüvvetle İlgili Bazı Kelami Meseleler”. İlahiyat Fakülteleri Kelam Ana Bilim Dalı Sempozyumu. Erzurum, Bizim Büro Basımevi, 2002, 49-58.
- İsfahânî, Râgıb. el-Müfredât: Kur’an Kavramları Sözlüğü. çev. Abdülbaki Güneş – Mehmet Yolcu. İstanbul: Çıra Yayınları, 2012.
- İsfahânî, Râgıb. Tefsir-u Râgıb el-İsfahânî. thk. Muhammed Abdülaziz Bisuyunî. 5 Cilt. Riyad: Dâru’l-vatan, 1999.
- İsfehânî, Râgıb. el-Î’tikadât. nşr. Şemrân el-İclî. Beyrut: Müessesetü’l-eşraf, 1988.
- İsfehânî, Râgıb. el-Müfredât: Kur’an Kavramları Sözlüğü. çev. Abdülbaki Güneş – Mehmet Yolcu. İstanbul: Çıra Yayınları, 3. Basım, 2012.
- Kâdî Abdülcabbâr, Ebü’l-Hasen Hemedânî. Şerhu Usuli’l-Hamse. çev. İlyas Çelebi. 2 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2013.
- Kādî Abdülcabbâr, Ebü’l-Hasen Hemedânî. Tesbitu delâilu’n-nübüvve. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Mustafa, 2010.
- Kâdî Iyâz, Mûsâ b. İyâz el-Yahsubî. eş-Şifa bi tarif-i hukuku’l-Mustafa. 2 Cilt. Amman: y.y., 1986.
- Kâdîhan, Hasen b. Mansûr b. Mahmûd. Fetevâ Kâdîhan fi mezhebi’l-İ’mami’i-A’zam Ebî Hanîfe. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
- Kahraman, Ahmet. Mukayeseli Dinler Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2017.
- Kalaycı, Mehmet. Tarihsel Süreçte Eş’arilik Mâtürîdîlik İlişkisi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
- Kandemir, Ahmet Mekin. “Muʽtezile’de Zorunlu Nedensellik ve Mucize: Tabiat (Tabʽ) Teorileri Çerçevesinde Bir İnceleme”. Kelam Araştırmaları Dergisi 18/1 (2020), 31-60.
- Karacabey, Salih. “Ülü’l-Azm Peygamberler ve Ortak Yönleri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/7 (1998), 297-313.
- Karadaş, Cağfer. “Semerkand Hanefî Kelâm Okulu Mâtürîdîlik Oluşum Zemini ve Gelişim Süreci”. Usûl Dergisi. 6 (Temmuz- Aralık 2006), 57-100.
- Karadeniz, Osman. “Kelamcılara Göre Kur’an-ı Kerim’in İ’câzı Meselesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (1986), 135-146.
- Karaman Hayrettin. vd., Kur’an Yolu Tefsiri. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 8. Basım, 2020.
- Karaman, Hüseyin. “Ebû Bekir er-Râzî: İlhadın Gölgesinde Bir Filozof”. İslam Felsefesi Tarih ve Problemler. ed. M. Cüneyt Kaya. İstanbul: İSAM Yayınları, 2013.
- Kastallânî, Ahmed b. Muhammed. el-Mevâhibü’l-Ledünniyye. 3 Cilt. Kahire: el-Mektebetü’t-tevfîkiyye, 2010.
- Kavakçı, Yusuf Ziya. XI ve XII. Asırlarda Karahanlılar Devrinde Māvāra’ al-Nahr İslâm Hukukçuları. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 1976.
- Kaya, Mahmut. “Ebû Bekir er-Râzî ile Ebû Hatim er-Râzî Arasında Geçen Tartışma”. İslam Tetkikleri Dergisi 9 (1995), 52.
- Kaya, Veysel. Fahreddin er-Râzî’nin Mâtürîdîlerle Olan Tartışmaları ve Eleştirisi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
- Kazancı, Ahmet Lütfi. Çeşitli Yönleriyle Nübüvvet Kavramı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2009.
- Kazanç, Fethi Kerim. “Selefiyye’nin Nas ve Metot Ekseninde Din Anlayışı ve Sonuçları”. Kelam Araştırmaları Dergisi 8/1 (2010), 1-93.
- Kefevî, Ebû’l-Bekâ. el-Külliyyât. thk. Adnan Derviş – Muhammed Mısrî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2. Basım, 2011.
- Kefevî, Mahmûd b. Süleyman. Ketâʾibü aʿlâmi’l-aḫyâr min fuḳahâʾi meẕhebi’n-Nuʿmâni’l-muḫtâr. İstanbul: Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 548.
- Kelâbâzî, Ahmed b. Muhammed. et-Ta’rif li mezheb-i ehli’t-tavsif. Beyrut: Dâru’l-kütübü’l-ilmiyye, 2009.
- Kılavuz, A. Saim. “Cin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/8-10. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
- Kılavuz, A. Saim. Ana Hatlarıyla İslam Akaidi ve Kelama Giriş. İstanbul: Ensar Yayınları, 21. Basım, 2014.
- Kılavuz, Ulvi Murat. “İbn Hazm’da Nübüvvet Tasavvuru”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24/1 (2015), 1-31.
- Kılavuz, Ulvi Murat. “İnsan mı Melek mi? Türler Arasında Efdaliyet Meselesine Bir Bakış”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 56/1. (2015), 1-32.
- Kirmânî, Hamza b. Nasr. Ġarâʾibü’t-tefsîr ve ʿacâʾibü’t-teʾvîl. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü ulumi’l-Kur’an, 2010.
- Koloğlu, Orhan Şener. “Kelâm ve Mezhepler Tarihi Literatüründe Berâhime”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/1 (2004), 159-193.
- Korkmaz, Sıddık. “İmam Ebû Mansûr el-Mâtürîdî’nin Hayatı ve Eserleri”. Dini Araştırmalar Dergisi 4/10 (2001) 92.
- Kotan, Şevket. “Kur’an’ı Anlamada Usül Üzerine”. Milel ve Nihal. 14/2 (2017), 175-202.
- Köymen, Mehmed Altay. Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Basım, 1984.
- Kummî, Ali İbn Bâbeveyh. Risâletu’l-İtikadâti’l-İmâmiyye (Şii-İmâmiyye’nin İnanç Esasları). çev. E. Ruhi Fiğlalı. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1978.
- Kureşî, Muhammed b. Muhammed. Cevâhirü’l-mudiyye fi tabakâti’l-Hanefiyye. thk. Abdülfettah Muhammed el Hulv. Kahire: y.y., 1993.
- Kurtubî, Ebî Bekr b. Ferh. el-Camiu li-ahkâmi’l-Kur’an. çev. M. Beşir Eryarsoy. 20 Cilt. İstanbul: Buruc Yayınları, 3. Basım, 2005.
- Kutlu, Sönmez. İmam Mâturîdî ve Mâturîdîlik. Ankara, Otto Yayınları, 8. Basım, 2018.
- Kutlu, Sönmez. Mezhepler Tarihine Giriş. İstanbul: Ensar Neşriyat, 3. Basım, 2013.
- Kutluer, İlhan. “Akıl ve İtikat. İstanbul: İz Yayıncılık, 1998.
- Kutluer, İlhan. “İbnü’r-Râvendî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/179-184. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
- Küçük, Ahmet. “Medeniyet Tasavvurunun Unsurları ve Dinamikleri (Kur’an Verileri Işığında Bir İnceleme)”. Marife 18/2 (2018), 591-606.
- Leknevî, Muhammed Abdülhalîm. Fevaidu’l-Behiyye fi Teracimi’l-Hanefiyye. Beyrut: Daru’l-Erkam, 1998.
- Makdisî, Muhammed b. Ahmed. Ahsenü’t-teķāsîm fî mâ’rifeti’l-eķālîm. nşr. Michael Jan de Goeje. Leiden: E. J. Brill, 1906.
- Manastırlı. İsmail Hakkı. Telhîsu’l-kelâm ve fi burhanu akaidu’l-İslam. İstanbul: Mahmutbey Matbaası, 1322.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr. İslam İnanç Esasları (Fıkh-ı Ekber Şerhi). çev. Adnan Bülent Baloğlu– Murat Memiş. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2014.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitâbü’t-tevhîd. çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İSAM Yayınları, 2003.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vilâtü’l-Kur’an Tercümesi. ed. Yusuf Şevki Yavuz. 17 Cilt. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtü’l-Kur’an. 10 cilt. thk. Mecdî Bâsellum. Beyrut: Dârû’l-kitâbü’l-ilmiyye, 2005.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vilâtü’l-Kur’an. thk. Fatıma Yusuf el-Hıyemî. 10 Cilt, Beyrut: Risâletü’n-naşirin, 2004.
- Mâverdî, Ebül-Hasan Ali b. Muhammed. Âlâmü’n-Nübüvve. Beyrut: 1994.
- Mavil, Kılıç Aslan. “Mâtürîdîler’e Göre Nübüvvetin İmkânı ve Gerekliliği”. Dergiabant (Bahar 2017), 76-88.
- Mekki, Ebû Talip. el-Hidâye ilâ bulûġi’n-nihâye. 13 Cilt. Beyrut: y.y., 2008.
- Mizzî, Cemâlüddin Abdurrâhman b. Yusuf Ebû-l Haccâc. “Hz. Peygamber’in Mucizeleri”. çev. Erdoğan Köycü. Bartın Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 1/ 2 (2014), 65-88.
- Mukatil b. Süleyman. Tefsiru Mukâtil b. Süleyman. 3 Cilt. thk. Abdullah Mahmud Şehata. Beyrut: Dar-u ihyau’t-turas, 2002.
- Mustafa, Muslihuddin. Ahterî-i Kebîr. nşr. Yusuf Ziya Kırımlı. Dersaadet: Matbaa-i Arif, 1322.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Kahire: y.y., 1955-56.
- Namlı, Abdullah. “Nübüvvet Müessesesi ve Muarızların İleri Sürdüğü Bazı İtirazlar”. Tasavvur Tekirdağ İlahiyat Dergisi 4/2 (2018), 470-504.
- Narşâhî, Ebû Bekr Muhammed b. Ca’fer. Tarihu Buhara. çev. Erkan Göksu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2013.
- Nas, Hasan. “Vahiy-Sîret Bağlamında Hz. Peygamber’in Risâlet Sürecinde İlahi İnâyet Örnekleri”. Diyanet İlmi Dergi 57/3 (2021), 785-818.
- Nebhâni, Yusuf b. İsmail. Hüccetüllahi ale’l-âlemin fi mu’cizat-i Seyyidi’l-mürselin. Halep: Daru’l-felah, ty.
- Nesefî, Ebû’l-Berekât. el-Umde fi’l-Akaid. thk. Temel Yeşilyurt. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2019.
- Nesefî, Ebû’l-Mu’în. Bahru’l-Kelâm. nşr. Muhammed Salih Veliyyüddin. Dimeşk: Mektebetü Dâru’l-Farfur, 1995.
- Nesefî, Ebû’l-Muîn. Tebsıratü’l-edille. thk. Hüseyin Atay – Şaban Ali Düzgün. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
- Nesefî, Necmeddin Ömer. et-Teysir fi’t-tefsir. 15 Cilt. haz. Muhammed Coşkun. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2019.
- Nesefî, Necmeddin. el-Kand Fî Zikri Ulemai Semerkand. nşr. Nazâr Muhammed el-Faryâbî. Riyad: Mektebetü’l-kevser, 1991.
- Nesefî, Ömer. İslam İnancının Temelleri Akaid. haz. M. Seyyid Ahsen. İstanbul: Bayrak Yayınları, 17. Basım, 1995.
- Ocak, Ahmet. Selçukluların Dinî Siyaseti. İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları, 2002.
- Olgun, İbrahim- Drahşan, Cemşit. Farsça-Türkçe Sözlük. Ankara: Elhan Kitabevi, 1984.
- Onat, Hasan. “Bilim, Bilimsel Yöntem ve İslam/İlahiyat Bilimlerinde (Ulûm-i Diniyye) Yöntem Sorunu”. Modern Dönemde Dini İlimlerin Temel Meseleleri. İstanbul: İSAM Yayınları, 2007, 41-56.
- Onat, Hasan. “İbâhiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 19/252-254, İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
- Önkal, Ahmet. “Ahnef b. Kays”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/174. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
- Öz, Mustafa. “İbn Bâbeveyh, Şeyh Sadûk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/345-348. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
- Öz, Mustafa. “Tafdîl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 39/369-371. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
- Özarslan, Selim. “Peygamberlerin Özelliklerinden Erkek Olmak ve Düşündürdükleri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/2 (2006), 109-121.
- Özarslan, Selim. “Şia’nın Dini Otorite Anlayışının Günümüze Yansımaları”. Kelam Araştırmaları Dergisi 3/1 (2005), 4160.
- Özarslan, Selim. Pezdevî’nin Kelami Görüşleri. Ankara: DİB Yayınları, 2. Basım, 2013.
- Özdemir, Metin. “Mu’tezile’nin Nübüvvet Müdafaası”. Kelam Araştırmaları Dergisi 5/1 (2007), 47-64.
- Özdemir, Metin. “Yeni Bir Kelâm Projesi Olarak Bağlamsal Teoloji”. İslami İlimler Dergisi 1-2 (Bahar-Güz 2009), 23-44.
- Özen, Şükrü. “Mâtürîdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/159-165, İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
- Özgüdenli, Osman Gazi. “Maveraünnehir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/177-179. Ankara: TDV Yay, 2003.
- Özgüdenli, Osman Gazi. “Rey”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/40-41. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
- Öztürk, Halil. Şehristânî’nin Kelâmî Görüşleri. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
- Paksoy, Kadir. “Allah’ın Doksan Dokuz İsmiyle İlgili Rivayetin Tahlili”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 11/1 (2011), 91-111.
- Pezdevî, Ebü’l-Yüsr Usûlü’d-din. nşr. Hans Peter Linss. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyyeli’t-türâs, 2003.
- Pezdevî, Ebü’l-Yüsr. Ehl-i Sünnet Akaidi. çev. Şerafeddin Gölcük. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 6. Basım, 2017.
- Pezdevî, Ebü’l-Yüsr. Usûlü’l-Pezdevî el-Kâfi fi şerhi’l-Pezdevî. nşr. Fahreddin Seyyid Muhammed Kânit. 5 Cilt Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 2001.
- Purayılşah, Abdul Rashid Puthıya. Şah Veliyyullah ed-Dihlevî’nin Nübüvvet Anlayışı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
- Râzî, Ebû Bekir. Ruh Sağlığı (et-Tıbbü’r-Ruhânî). çev. Hüseyin Karaman. İstanbul: İz Yayıncılık, 2019.
- Râzî, Ebû Hâtim. A’lamu’n-nubuvve. Beyrut: Dâru’s-sâkî, 2003.
- Râzî, Fahrüddîn. Me’âlimü usûli’d-dîn. çev. Muhammet Altaytaş. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2019.
- Râzî, Fahrüddîn. Peygamberlerin Masumiyeti. çev. Hasan Fehmi Ulus. İstanbul: İlim Yayınları, 1986.
- Râzî, Fahrüddîn. Tefsir-i Kebir (Mefatihu’l-gayb). ed. Ahmet Hikmet Ünalmış. 23 Cilt. Ankara: Akçağ Yayınları,1989.
- Sâbûnî, Nûreddin, el-Münteḳā min ismeti’l-enbiyâ. Beyrut: Dâr-u İbn Hazm, 2013.
- Sâbûnî, Nûreddin, Kitâbü’l-hidâye mine’l-kifâye. nşr. Fethullah Huleyf. İskenderiye: Dâru’l-mearif, 1969.
- Sâbûnî, Nûreddin. el-Kifâye fi’l-hidâye. thk. Muhammed Arûçî. Beyrut: Dâr-u İbn Hazm, 2013.
- Sâbûnî, Nûreddin. Mâtürîdîyye Akaidi. çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 18. Basım, 2020.
- Sancar, Faruk. Kelâm ve Tasavvuf Açısından Nübüvvet: Fahreddin er-Râzî ve İbnü’l-Arabî Örneği. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2010.
- Sansarkan, Yusuf. İsmâilîlik ve Neoplatonizm: Ebû Ya’kub es-Sicistânî Örneği. ed. Abdullah Demir. PDF: Oku Okut Yayınları, 2023.
- Sarraoğlu, Hasan. Kur’an’da Peygamberlerin İstiğfarı. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
- Sebtî. Ebû’l Hasan Ali b. Ahmed. Tenzihu’l-enbiyâ. Lübnan: Daru’l-fikru’l-muasır, 1990.
- Seffârînî, Ahmed b. Sâlim. Levâimu’l-envaru’l-behiyye. 2 Cilt. Şam: Müessesetü’l-hâfikîn, 1982.
- Sem’ânî. Abdülkerim b. Muhammed. el-Ensâb. nşr. Abdurrahman b. Yahya el-Muallimî el-Yemânî vd., Haydarabad: Meclis-i Dairetü’l-Osmaniyye 1962.
- Sem’ânî. Ebü’l-Muzaffer. Tefsîrü’l-Ḳurʾân. thk. Yâsir b. İbrahim. Ebû Temîm - Ganîm b. Abbâs Ebû Bilâl. 6 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Vatan, 1997.
- Semerkandî, Alâeddin. Mîzânül-usûl fî netâ’ici’l-kūl. nşr. M. Zeki Abdülber. Kahire: Mektebetü Dâri’t-türâs, 1418/1997.
- Semerkandî, Alâeddin. Şerhu Te’vilâtü’l-Kur’an. İstanbul: Süleymaniye Ktp., Hamidiye, nr. 176.
- Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-Eimme. el-Mebsût. Kâhire: Matbaatu’s-Sa’âde, 1324-1331.
- Sezen, Melikşah. Peygamberlerin Vasıfları ve İsmet Sıfatı. İstanbul: Siyer Yayınları, 2019.
- Sezgin, Fuat. Geschichte des arabischen Schrifttums (GAS). 5 Cilt. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2018.
- Sinanoğlu, Mustafa. “Kelamcıların İsmet Anlayışının Kur’an Açısından Değerlendirilmesi”. Dinî Araştırmalar 3/8 (2000), 163-188.
- Sinanoğlu, Mustafa. Kitab-ı Mukaddes ve Kur’an-ı Kerim’de Nübüvvet. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1995.
- Sönmez, Mustafa. “Peygamberlerin Tebliğ Sıfatı ve Bu Sıfatın Arka Planını Oluşturmada Diğer Sıfatların Rolü”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 10/35 (2011), 277-298.
- Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn. Lübbü’l-Lübâb fî taḥrîri’l-Ensâb. Beyrut: Daru’s-sadr, 1431.
- Şahin, Mehmet Kenan. “Klasik Kelâm İlmi Tanımları”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 40/1 (2011), 45-62.
- Şehristânî, Abdilkerim b. Ahmed. el-Milel ve’n-niḥal. 3 Cilt. Kahire, Müessesetü’l-Halebî, 1431/2010.
- Şeybânî, Abdullah b. Muhammed. el-Mebsût. thk. Ebû’l-Vefâ el-Efgânî. Karaçi: İdâretü’l-Kurân ve’l-Ulûmi’l-İslâmiyye, ts.
- Şeyhzâde, Abdürrahim b. Ali b. Müeyyed. Nazmu’l-Ferâid. İstanbul: Fazilet Neşriyat, 2016.
- Tabak, Abdurrahim, İmam-ı Mâtürîdî’de Nübüvvet Anlayışı. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
- Taberânî, Ebû’l-Kâsım. Mu’cemu’l-evsat. thk. Tarık b. Avdellah b. Muhammed- Ebû’l-Fazl Ebû Muaz - Abdulmuhsin b. İbrâhîm el-Hüseynî. 10 Cilt. Kahire: Daru’l-haremeyn, 1995.
- Taberî, Muhammed b. Cerîr b. Yezîd. Câmiʿu’l-beyân ve Târîḫu’l-ümem ve’l-mülûk. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Müesestu’r-risâle, 2000.
- Tahâvî. Muhammed b. Selâme. Şerhu Meâni’l-Âsâr. 5 Cilt. Beyrut: Alemü’l-kütüb, 1994.
- Taşğın, Ahmet. “Yezidiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 43/525-527. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
- Taşköprizâde, Ahmed Efendi. Miftâḥu’s-saʿâde ve misbâhu’s-siyâde fî mevzûâti’l-ulûm nşr. Kâmil Bekrî - Abdülvehhab Ebü’n-Nûr. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Hadis, 1968.
- Teftazânî, Sa’düddîn. Kelam İlminin Maksatları (el-Mekâsıd). ed. Kaylı, Ahmet. çev. Eyibil, İrfan. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2019.
- Teftazânî, Sa’düddîn. Şerhu’l-akaid, çev. Talha Hakan Alp. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2017.
- Temimî, Takıyyüddîn b. Abdilkadir. Tabakâtü’s-seniyye fi terâcimi’l-hanefiyye. thk. Abdülfettah Muhammed el-Hulv. 2 Cilt Riyad: Darü’r-Rıfaî, 1983.
- Tirmizî, Hakîm. Kitâbü Hatmü’l-evliyâ. thk. Osman İsmail Yahya. Beyrut: el-Matbaatü’l-Kâsüliyye, 10. Basım, 1965.
- Topaloğlu, Bekir - Çelebi, İlyas. Kelâm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: TDV Yayınları, 5. Basım, 2017.
- Topaloğlu, Bekir. “Kitâbü’t-Tevhîd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/117-119. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
- Topaloğlu, Bekir. “Sâbûnî Hayatı ve İlmî Şahsiyeti”. Mâtüridiyye Akaidi. mlf. Nûreddin es-Sâbûnî. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 17. Basım, 2017.
- Topaloğlu, Bekir. “Te’vilâtü’l-Kur’an”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/32-33. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
- Topaloğlu, Bekir. “Usûlü’d-Dîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/217-218. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
- Topaloğlu, Bekir. vd., İslam’da İman Esasları. Ankara: DİB Yayınları, 3. Basım, 2017.
- Tözluyurt, Mehmet. “Ravzâtü’l-Cennât Fî Usûli’l-itikâdât Adlı Risalenin Aidiyeti ve İçeriği Konusunda Bir İnceleme”. Dergiabant 7/13 (2019), 171-189.
- Turan, Osman. Selçuklular ve İslamiyet. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1999.
- Tümer, Günay. “Brahmanizm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 6/329-333. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
- Uçar, İlyas. “İlk Dönem İslam Tarihinde Sıradışı Bir Kadın: Secâh ve Peygamberlik İddiası”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18 (2020), 205-228.
- Uluç, Tahir. Kitabü’t-Tevhîd Tevhid İnancının Aklî Temelleri. İstanbul: Ketebe Yayınevi, 2021.
- Uludağ, Süleyman. İslam’da İnanç Konuları ve İtikadi Mezhepler. İstanbul: Marifet Yayınları, 1992.
- Usta, Aydın. Siyasi ve Kültürel Samaniler Devleti Tarihi (943–1005). İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
- Ünverdi, Mustafa. “Günümüz Nübüvvet İnancı Eleştirisi”. Hz. Peygamber’in Nübüvvetinin Kapsamı ve Süresi Sempozyum Bildirileri. ed. Mahmut Çınar vd., Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Basımevi, 2015.
- Ünverdi, Veysi. “Mu’tezile’de Peygamberlerin İsmeti”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 15/1 (2015), 71-111.
- Üsmendî, Abdilhâmîd b. Hüseyn. Lübâbü’l-kelâm. thk. M. Sait Özervarlı. İstanbul: TDV Yayınları, 2. Basım, 2019.
- Üzüm, İlyas. “Ebû İshak Saffâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/462-463. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
- Vâhidî, Alî b. Ahmed b. Muhammed. Tefsîri’l-Basîṭ. 25 Cilt. Riyad: Imadetü’l bahsi’l-ilmî, 2009.
- Vâkıdî, Muhammed. Fütuhu’ş-Şam. Beyrut: Dâru’l-kitâbü’l-ilmiyye, 1997.
- Watt, W. Montgomery. Hz. Muhammed Mekke’de. çev. M. Rami Ayas – Azmi Yüksel. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1985.
- Yar, Erkan. “Eş’arî’nin Teolojik Görüşleri”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/1 (2006), 1-23.
- Yavuz, Salih Sabri. “Kelamda Efdaliyet Meselesi ve İbn Kemal’in Efdaliyyetu Muhammed Risalesi”, Dinbilimleri Akademik Dergisi 5/1 (2005), 147-176.
- Yavuz, Salih Sabri. İslam Düşüncesinde Nübüvvet. İstanbul: Pınar Yayınları, 2012.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “Beyanü Akîdeti’l-Usûl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/32-33. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “Delâilü’n-nübüvve”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/115-117. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “Ebû Mansûr el-Mâtürîdî Hayatı”. Te’vilâtü’l-Kur’an. mlf. Ebû Mansûr Mâtürîdî. İstanbul: Ensar Neşriyat, 3 Basım, 2017.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “İbn Fûrek”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/495-499. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “İlhâm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/98-100. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “Kelamda Peygamberlik ve Vahiyle İlgili Kavramsal Çerçeve”. Vahiy ve Peygamberlik. Ankara: Kuramer Yayınları, 2018. 366-367.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “Nübüvvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/281-291. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
- Yazıcı, Nesimi. Türk-İslam Devletleri Tarihi. Ankara: AÜİF Yayınları, 1992.
- Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. haz. Asım Cüneyd Köksal - Murat Kaya. 6 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eser Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2022.
- Yeprem, M. Saim. Mâtürîdî’nin Akîde Risâlesi Şerhi. Ankara: TDV Yayınları, 2. Basım, 2015.
- Yeşilyurt, Temel. Çağdaş İnanç Problemleri. Ankara: DİB Yayınları, 2017.
- Yıldırım, Enbiya. “Hz. Peygamber’in Evren Tasavvuru”. Hadis Tetkikleri Dergisi 4/1 (2006), 69-90.
- Yıldız, Hakkı Dursun. Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi. 14 Cilt. İstanbul: Çağ Yayınları, 1986.
- Yılmaz, Hayrettin. İmam-ı Rabbani Ahmed Faruki Serhendi’de Nübüvvet Anlayışı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1985.
- Yılmaz, Hüseyin. Alevi Sünni Diyalogu. Sivas: Asitan Yayıncılık, 2011.
- Yurdagür, Metin. “Haşviyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 16/426-427. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
- Yurdagür, Metin. “İslam Düşünce Tarihinde Hatm-i Nübüvvet Meselesi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13-14-15 (1997), 303-312.
- Yüceer, İsa. “Kur’an’da Nebi ve Resul Lafızları”. Kelam Araştırmaları Dergisi 5/1 (2007), 65-86.
- Yürekli, Tülay. Sâmânîler Devleti. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
- Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman. Tezkiretü’l-ḥuffâẓ. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2012.
- Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf. ed. Sülün, Murat. çev. Coşkun, Muhammed. vd., İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2018.
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.