İslâm hukukunun temel ilkeleri itibariyle dinî karakterli olduğu bilinen bir husus-tur. Başlangıç, oluşum ve gelişme aşamalarında da söz konusu hukukun dinî karak¬teri her zaman belirleyici olmuştur. Durum böyle olunca İslâm hukukunun geliştiril¬mesi ve uygulanması gibi görevlerle yükümlü olan yetkin bilginler (müçtehitler) bağımsız ve serbest akıl yürütme yerine daha çok nass denen dinî metinlere bağımlı¬lık hissetmiş, yorum ve önerilerini nasslarla bir şekilde ilişkilendirmeye ya da nassların bünyesine dâhil etmeye azamî gayret göstermişlerdir. İşin içine yorum girince aynı konuda birden fazla ihtimalin kaçınılmaz olduğu gerçeği ortaya çıkmıştır. Farklı yorumlar daha sonra mezhep adı verilen hukuk ekollerinin meydana gelmesine zemin hazırlamıştır. Aynı konudaki farklı yorumların artması zaman zaman hukukî istikrarı tehlikeye sokacak boyutlara ulaştığından mezheplerin teşekkülü dinî-hukukî olduğu kadar aynı zamanda sosyal ve psikolojik zorunluluk hâline gelmiştir. Her bir mezhep, en azından farklı düşündükleri konularda ayrı birer hukuk ekolü olarak kabul edilebilir. Mezhep farklılıklarının ortaya çıkmasının en önemli belki de en temel sebebi, takip ettikleri usûl/yöntem farklılıklarıdır. Bu sebeple her mezhep kendi yorumunun daha isabetli olduğunu ispat için usûl oluşturma gayreti içerisine girmiş ve fürû hükümleri bu usûle göre tespit etmiştir. Bu konuda birden fazla yön¬tem takip edildiğinden kimi mezhepler tümevarım, kimisi ise tümdengelim esasından hareket ederek usûl inşasına yönelmişlerdir. Her ne kadar mezheplerin bazı konular¬daki ihtilâfları, farklı ifadeler kullanıp aynı sonuçlara ulaşmaları dolayısıyla lafız plâ¬nında kalsa da, bütün ihtilâfları bu nitelikte sayma imkânı yoktur. Zira kabul edilen usûlün önemli farklı sonuçları olduğu görülmektedir. İlerleyen dönemlerde usûl-fürû uygunluğunu tespit bir ölçüde de test etmek maksadıyla “İhtilâfu’l-fukahâ” , “İhtilâfu’l-ulemâ” ve “Tahrîcu’l-fürû’ ale’l-usûl” adıyla ilim dalları da oluşmuştur. Biz de burada Hanefî ve Şâfiî mezhebinin ilkesel bazda arz ettiği bazı farklılıkları ve bunların fürû’-ı fıkha yansımalarını tespit etmek istiyoruz. Çalışmamız bir anlamda tahricü’l-fürû’ ale’l-usûl şeklinde ifade edilen ve usûlün fürû’a, yani teorik bilgilerin pratiğe nasıl yansıdığını göstermeye yönelik olacaktır.