Ebû Hanîfe fıkıh ilminde olduğu gibi akaid ve kelâm alanında da görüşleri benim-senerek kendisinden sonra ekol haline gelen büyük bir İslâm âlimi ve düşünürüdür. O, Havâric, Cehmiyye, Mutezile, Müşebbihe, Kaderiyye, Cebriyye, Mürcie ve Şîa’nın birer itikadî ekol olarak teşekkül etmeye başladığı bir dönemde yetişip Sünnî kelâm ekolünün oluşmasına zemin hazırlamıştır. Özellikle Basra’da ilahî sıfatlar, kulların fiilleri, kader, iman, günah ve tekfir gibi ilk dönemin belli başlı itikadî meseleleri üze-rinde değişik görüşlere mensup âlimlerle yaptığı tartışmalarda İslâm ümmetinin ço-ğunluğu tarafından benimsenen itikadî ilkeleri ortaya koyup bunları güçlü delillerle savunmuştur. Çağdaşları arasında Ca’d b. Dirhem, Cehm b. Safvan, Vâsıl b. Ata, Amr b. Ubeyd, İbn Acerred, Zürare b. A’yen, Şeytanuttak, Mukatil b. Süleyman gibi deği¬şik görüşleri savunan ilk kelâmcılar yer alır. bunlardan özlellikle Cehm b. Safvan, Amr b. Ubeyd ve Şeytanuttak ile yaptığı tartışmalar tabakât kitaplarında kısmen de olsa nakledilmiştir. Hâricîler’den Yezîd b. Eban er-Rekâşi, Şîa’dan Hişam b. Hakem, Mu’tezile’nin ilk âlimlerinden Dırar b. Amr ve Ebü’l-Huzeyl el-Allâf da Ebû Hanîfe’nin yaşadığı dönemi kısmen idrak eden önemli âlimlerden bazılarıdır.