Hanefî Usûlünün Genel Hadis Usûlüne Katkısı Üzerine
Değerli İlim Adamları, Sevgili Konuklar!
I/İslâmî ilimlerin, araştırmaların nesnesi hâline getirilmeye başlandığı çağdaşlaşma süreci ile birlikte, ilim dallarının mahiyetine dair değerlendirmeler de yapılmaya baş-lanmış, bu çerçevede, genelde hadislere, özelde hadis ilimleri ve usûlüne dair değişik kanaatler ortaya atılmıştır. “İmam Şâfiî’nin, her şeyin tabiî seyrettiği bir ortamda, Hz. Peygamber sünneti lehinde bir müdahalede bulunduğu, diğer sünnetlerin zamanla dışlandığı ve sadece Hz. Peygamber hadislerinin otorite hâlini aldığı bir süreç yaşan-dığı fikri” de bu tür kanaatlerdendir. Önce Batılı araştırmacıların, ardından da bazı Müslümanların savunmaya başladığı bu iddia, bazı fakîhlerin ve İmâm Mâlik gibi muhaddis-fakîhlerin hukûkî süreçte yerel uygulamaları dikkate alan tavırları örnek gösterilerek desteklenmeye çalışılmış ise de, Şâfiî öncesi dönemde, ilim denilince hadisin, âlim denilince muhaddisin kastedildiği bir ortamda özellikle “Hz. Peygamber hadisinin” dışlandığı veya ona diğer sünnetler arasında ayrıcalıklı bir yer verilmediği iddiasının, mevcut veriler ışında ispatı mümkün gözükmemektedir. Medîne ahâlisinin örf ve âdetlerinin (amelü ehl-i Medîne) hüccet olabilmesi için, aynı konuda Kur’ân’da ve Peygamberin sahih sünnetinde sarâhat bulunmaması, ahâlînin Müslüman olması ve bahis mevzû örf ve âdetlerin Peygamber tasvîbine mazhar olması belirleyici un¬surdur. Dolayısıyla, tatbikatın Hz. Peygamber’den irtibatsız bir kaynak şeklinde algı¬lanması söz konusu olamaz. Ayrıca Şâfiî öncesi dönem fakîhlerinden İmâm Mâlik, Ebû Yûsuf, İmâm Muhammed, Îsâ b. Ebân gibi kimseler, “Hz. Peygamber hadisleri” ile amel konusunda son derece istekli davrandıkları gibi, “delil kabul edilecek uygu¬lama”nın Peygamber’in söz, fiil ve takrirlerine dayandığını da kabul ederler. Bununla birlikte, Şâfiî’nin müdahalesi iddiasını savunan yazarlar, genellikle hadis literatürün¬den ve tarih kaynaklarından istifade etmek yerine, uygulamaya yönelik olarak ya¬zılmış az sayıdaki fıkıh kaynağını kullanma ve oradan genel sonuçlara ulaşma yo¬lunu tercih etmişlerdir. Oysa, amacı bir usûl inşâ etmek olmayan kazâî mahiyetteki bu eserlerden hareketle hadis ve hadis usûlü ilminin inşâ edilmeye çalışılması, kana¬atimizce yanlış neticeler doğuracaktır.
Telif Hakkı (c) 2025 Oku Okut Yayınları
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Hanefî Usûlünün Genel Hadis Usûlüne Katkısı Üzerine
İndir
Yayın Bilgisi
-
Yayın TürüBölüm
-
Cilt
-
Sayfalar718-728
-
Yayım Tarihi7 Ocak 2025
-
Dizi
-
Dizi No.7
-
Kategori
Hatiboğlu, İbrahim (ed.). “Hanefî Usûlünün Genel Hadis Usûlüne Katkısı Üzerine”. İmâm-ı Azam Ebû Hanîfe Ve Düşünce Sistemi. 7/718-728. Sempozyum Kitapları. Ankara: Oku Okut Yayınları, 2025. https://doi.org/10.55709/okuokutyayinlari.382
