Bursa’da İlmî ve Kültürel Hayat: Alimler ve Gönül Adamları

Yazarlar

  • Prof. Dr. Osman Çetin
    Bursa Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi, Bursa, Türkiye image/svg+xml
Türkiye’nin ilim ve kültür hayatı araştırılırken Konya, Kayseri, Sivas, Tokat, Amasya, Erzurum, Niğde, Aksaray, Malatya, Mardin, Edirne, Manisa, İstanbul gibi şehirlerin mutlaka ele alınması gerekir. Bu anlamda yani ilim ve kültür hayatımız bakımından Bursa’nın da çok özel ve ayrıcalıklı bir yere ve öneme sahip olduğu görülür. Bilindiği gibi Bursa, Osmanlı Devleti'nin ilk başkentidir. Devletin temelleri burada atılmış, gerçek anlamda devlet yapılanması burada gerçekleşmiştir. İlk siyasî, idarî ve askerî kurumlar burada ortaya çıkmış, hukukî düzenlemeler burada uygulanmış, ticarî gelişme burada başlamış, ilmî faaliyetler burada yoğunluk kazanmış, ilim müesseseleri burada kurulmuş, sanat faaliyetlerine burası merkez olmuş ve nihayet Osmanlı toplum yapısı bu güzel şehirde şekillenmiştir. Bu bakımdan Bursa’nın Osmanlı tarihinde diğer şehirlere göre önemi büyüktür. Bu öneminden dolayı ünlü Osmanlı Sadrazamı Fuat Paşa, Bursa’yı “Osmanlı tarihinin dibacesi” olarak niteler. Bursa, hiç kuşkusuz bütün bu sayılanların etkisiyle kendisine çektiği âlimler, mutasavvıflar, şairler, askerler, devlet adamları, tacirler ve hatta Batı’dan gelen yabancılar dolayısıyla XIV. yüzyıldan itibaren Anadolu’nun en hareketli ilim, kültür, sanat ve ticaret merkezi haline gelmiştir. Doğal olarak bu yükselişte henüz İstanbul’un fethedilmemiş, Edirne’nin de yeteri kadar gelişmemiş olmasının payı vardır. Fetihler Rumeli’ye taşındıktan sonra Edirne önce askerî ve siyasî, sonra ilmî ve kültürel faaliyetler için mühim bir şehir haline gelmişti. İstanbul ise fetihten sonra her bakımdan Osmanlı Devleti’nin merkezi oldu. Ancak Bursa, Osmanlı sultanları ve halkının gönlünde ayrıcalıklı bir yere sahipti. Fatih’e kadar bütün padişahların, nerede vefat ederlerse etsinler, Bursa’da defnedilmeleri, XVI. yüzyıl sonlarına kadar hala bazı şehzadelerin Bursa’da dedelerinin yanı başına gömülmeleri, hanedanın, bu şehre, “ata yurdu, baba ocağı” anlayışı ve duygusuyla bağlı kaldığını gösteriyor. Diğer taraftan hemen bütün Osmanlı asırlarında, devrin ilim ve irfanının, sanat ve edebiyatının hatta siyaset ve bürokrasisinin en mümtaz temsilcilerinden önemli bir kısmı, görevli veya sürgün olarak veyahut emekliliklerini geçirmek için hayatlarının bir dönemini Bursa’da geçirmişlerdir.

Bursa’da İlmî ve Kültürel Hayat: Alimler ve Gönül Adamları

İndir

Yayın Bilgisi

Çetin, Osman. “Bursa’da İlmî Ve Kültürel Hayat: Alimler Ve Gönül Adamları”. Tarihten Bugüne Bursa İnsanı. ed. Cağfer Karadaş - critical ed . 11/65-76. Sempozyum Kitapları. Ankara: Oku Okut Yayınları, 2025. https://doi.org/10.55709/okuokutyayinlari.446