Yüksek öğretimde dinî ilimler üzerine eğitim veren ve nihayetinde bu sahada eğitim ve irşat faaliyetlerinde bulunacak kişileri yetiştiren İlahiyat ve İslami İlimler fakültelerinde neden felsefe tarihi derslerinin okutulduğu sık sık yinelenen bir sorudur. Temel İslam Bilimleri olarak ifade ettiğimiz Tefsir, Hadis, İslam Hukuku, Tasavvuf gibi bölüm derslerinin İlahiyat fakülteleri müfredatında yer alması çok tabii görülürken Felsefe Tarihi gibi bir dersin bu müfredatta yerinin ne olduğu sorgulanmaktadır. Hatta ülkemizde bu derslerin İlahiyat müfredatından çıkarılması gerektiğini savunan hayli kalabalık bir güruh da vardır. Öte taraftan, taleplerini onlar kadar yüksek sesle dillendirmese de bu derslerin ders saatlerinin yeterli olmadığını, müfredattaki ağırlıklarının artırılması gerektiğini düşünenler de mevcuttur. İlahiyat fakültelerinde okutulması hususunda bunca ihtilaf bulunan Felsefe Tarihi dersinin hangi gayelerle okutulduğunu, müfredatında hangi konuların bulunduğunu, üniversite eğitiminde şimdiki yerini nasıl kazandığını merak ediyor olabilirsiniz. Bu bölümde genel olarak Felsefe Tarihi alanı ve İlahiyat fakültelerindeki Felsefe Tarihi derslerinin içeriğine dair bilgiler edinecek ve “Felsefe Tarihi İlahiyat ve İslami İlimler Fakülteleri için neden önemli bir derstir?” sorusuna cevaplar bulacaksınız. Bu temel amaç ekseninde bölümün İlahiyat fakültelerindeki tarihçesine değinecek, alanın temel problemlerine ve araştırma konularına göz atacak ve bu problem ve konuların ele alındığı metotlardan bahsedeceğiz. Bunu yaparken Felsefe Tarihi derslerinin İlahiyat Fakülteleri müfredatında yer almasına vesile olan önemli isimlerden de bahsedeceğiz. Bölümün yukarıda ifade edilen hususlar ekseninde tanıtımından sonra, lisansüstü eğitimle ilgili alanda ilerlemek isteyenler ve halihazırda bu alanda çalışmalar yapanlar için de faydalı olmasını umduğumuz bilgiler sunacağız. Bu noktada Felsefe Tarihi alanında lisansüstü çalışma imkanları ve Türkiye ve dünyada felsefe tarihi üzerine yayın yapan dergilere de değinecek, alanın İlahiyat bilimleri ve bunun dışında kalan diğer bilim dallarıyla ilişkisine işaret edeceğiz. Felsefe tarihi bir taraftan felsefe bir taraftan da tarihtir, bu açıdan kendine has bir tekilliği vardır. Mesela sanat tarihi hem sanat hem de tarih değildir, çünkü sanatın performatif yönünden yoksundur. Oysa felsefe tarihi, felsefi etkinliğin performatif kısmını, yani “felsefe yapmayı” da içerir. Bu ikili tabiatı sayesinde, bugün sahayla ilgilenenlere felsefeyi tarihsel bir bağlamda sunar, onu bu bağlam içerisinde analiz eder ve açıklar (Watson, 2002, 525). Felsefe tarihinin bu görevi yerine getirebilmesi içinse felsefe tarihçisinin belki de filozof olması gerekir. Nermi Uygur’un dikkat çektiği gibi Louvre Müzesi’nde Mona Lisa’nın portresine bakan sıradan bir ziyaretçi ile bir ressamın ondan aldığı estetik zevk, tekniğini anlama ve diğer sanat yapıtları içerisinde değerini taktir edebilme becerisi farklı olacaktır. Bunun gibi malzemesi felsefe eserleri olan felsefe tarihçisinin, elindeki eserlerin fikriyatını bugünün okuyucusuna doğru bir biçimde sunabilmesi için mutlaka felsefî etkinliği icra edebilecek güçte olması gerekir ki onu anlasın ve tarihsel bağlamında anlatsın (Nermi Uygur, 1962, 6-8). O halde şöyle ifade edebiliriz: felsefe tarihi, felsefecinin kendisinden önce yazılmış felsefî metinleri belli bir metodolojiyi takip ederek okuyucuya hem tarihsel hem felsefi olarak yorumlamasıdır. Bu noktada dikkat çeken husus felsefe tarihinin malzemesinin felsefî metinler olmasıdır. Felsefe tarihine konu olan filozofların metinleri ve bu metinler üzerine yazılmış felsefe tarihi kitapları bu alanın en temel malzemeleridir. Okuduğumuz tüm eserler için geçerli olan bir şey felsefe kitapları ve felsefe tarihi kitapları için de geçerlidir. Her ikisi de felsefî olan bu metinleri okumak bir konuşmaya katılmaya benzer. Kendi başına sessiz bir söylem olan metni, okuma aracılığıyla duymamız gerekir (Morgan, 1987). Buradaki anlamanın çok katmanlı olacağı aşikardır; yazarın kastı, muhtelif felsefe tarihçilerinin metinden anladıkları ve felsefe tarihi okuyucularının katılımıyla Felsefe Tarihi yoğun bir anlamlandırma gayretinin sahnesidir. Böyle karmaşık bir çabanın tarihine dair bir aktarımda bulunmak isteyen herkesin belli sınırlandırmalar yapması gerekmektedir. Bizim için bu sınır elinizdeki kitabın amacıyla belirmektedir: Felsefe Tarihini İlahiyat Fakültelerinin bir bölümü olarak tanıtmak. Bu minvalde Felsefe Tarihinin üniversitelerde müstakil bir ders olarak okutulması ve Türkiye’de İlahiyat Fakülteleri müfredatında yer alması süreçlerine değineceğiz.