Mezhepler tarihi ve çağdaş dinî hareketler alanında yetkin bir isim olan kıymetli araştırmacı Prof. Dr. Mehmet Ali Büyükkara’nın kitap hacmindeki bu tebliği gerçekten ilgi çekici bilgi ve değerlendirmeleri ihtiva ediyor. Dinî Otoritenin Resmî Yüzü (Diyanet İşleri Başkanlığı ve İlahiyat Fakülteleri), Geleneksel Dinî Liderlikler (Medreseler ve Tarikatlar),Yeni Tip Sivil Dinî Liderlik Talepleri (Modern Cemaatler ve Entelektüeller), Siyasal Islahatçı Liderlik Talepleri (Millî Görüş, Hizbü’t-Tahrir ve Selefî Gruplar), Türkiye’nin Gayri Sünni Dinî Liderlikleri (Caferîler, Alevî-Bektaşîler ve Nusayrîler) başlıklarıyla tam bir panoramik sunumla ülkemizdeki dinî söylemlerin karakterini ve taleplerini izleme fırsatı veriyor. Bu nitelikli çalışma için kendisine teşekkür ediyorum. Bununla birlikte gerek bazı genellemeleri gerekse kimi tespitleri, konu üzerinde yeniden düşünmemizi gerektiriyor. Bu bağlamda bazı eleştiriler yönelteceğim: 1. Dinî otoritenin resmî yüzünü temsil eden Diyanet İşleri Başkanlığı sadedinde tebliğin 6. sayfasında “Anlaşılıyor ki İslâmî faaliyetlerin bir kısmının riyasetinin bir devlet kurumu olarak Diyanetin uhdesine verilmesi Türkiye tipi laikliğin önemli bir gereğiydi. Dinin cemaatlere veya doğrudan halkın inisiyatifine bırakılması türünden bir uygulama bu çeşit laikliğe aykırı görülmektedir. Neyse ki Diyanetin özellikle tek parti dönemindeki kadrolarının genellikle iyi niyetli ve idare-i maslahatçı ama lüzum görüldüğünde kararlı tavırları, en azından bu kurum kaynaklı olarak dinî hayat üzerinde oluşacak tahribatı asgari düzeyde tutmuştur.” şeklinde bir saptama yapılmıştır. Bu saptamaya göre tek parti döneminde Diyanet kaynaklı olarak dinî hayat üzerinde bir tahribat yapılmış ama bu tahribat, iyi niyetli ve durumu idare etme başarısını gösteren kadroları sebebiyle asgari düzeyde tutulabilmiştir. Burada şu soruları sormak, sanırım anlamlı olacaktır: Asgari düzeyde de olsa Diyanet, dinî hayat üzerinde hangi tahribata yol açtı? Hangi yorum veya uygulamasıyla İslâm’ı reforme etti? Dinin inanç ve amel hükümlerinden hangilerini değiştirdi?