Felsefe tarihinin ilk dönemlerinden itibaren önemini koruyan sivil itaatsizlik kav-ramıyla özdeşleşmiş simge düşünürler olarak Atinalı Sokrates, Concordlu Thoreau, Hindistanlı Gandhi’yi sayabiliriz. Acaba İslâm düşüncesinin teşekkül döneminde fikrî, itikadî ve fıkhî akımlar ve bunların kurucu öznelerinin düşünce yapıları, bir de, siyaset ve hukuk felsefesi açısından ‘değer’lendirilse nasıl sonuçlar çıkabilir? Bu öncülden hareketle, İslâm düşüncesinde ‘kurucu özne’ konumunda olan Hasan el-Basrî ile başlayan siyaset felsefesi merkezli ‘okuma’larımız “İslâm’ın teşekkül devri¬nin büyük mütefekkirlerinden” birisi olan Ebû Hanîfe Nu’mân b. Sâbit b. Zûtâ b. Mâh (ö. 150/767) ile devam edecektir. Günlük hayatın içinde temiz yüzlü, iyi giyimli, güzel kokulu, ilim ve fıkhî bilgisi ve verâsıyla meclis sahibi olan, ticaretle uğraşan, gelirinin önemli bir kesimini ihtiyaç sahiplerine ve ilim adamlarına dağıtan, aslî kaynaklardan hüküm çıkarma ve fetvâ vermede yeni bir yöntem sahibi olan, taassuptan uzak bir tutuma sahip olması nede¬niyle kendi görüşlerini bile kabule zorlamayarak talebelerine özgür bir tartışma ortamı sağlayan, günümüzde bile çok önemli sayılan resmî görevleri kabul etmeyerek, bir nevi tek kişilik sivil toplum örgütü gibi çalışan Ebû Hanîfe’nin siyasî tutumunu incele¬mek önemlidir.