Bursa Ulu Camii, Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan tam yüz yıl, Bursa’nın fethinden de yetmiş üç yıl sonra yapıldı. Bu bir asırlık süre nereden bakılırsa bakılsın Osmanlı devlet ve toplumunun sürekli gelişme gösterdiği bir dönem olarak tarihte yerini aldı. 1394-1399 yılları arasında inşa edilmiş olan bu güzel mabet, yirmi kubbe ile kapatılan geniş ve ferah iç mekânıyla Selçuklulardan beri süregelen “Ulu Cami” tipinin en son ve en güzel örneklerinden biridir. İnşasının bitiminden üç yıl sonra devletin başına gelecek yıkım, halkın içine sürükleneceği sosyal çalkantılar, hatta bizzat Ulu Cami’nin uğrayacağı saldırı ve tahribat yine de bu mühim esere kıymetinden bir şey kaybettirmedi ve o eser, nadide bir mücevher gibi kuşaktan kuşağa korunarak bu günlere geldi. Ulu Cami’nin inşa dönemi, bânisi olan Sultan Yıldırım Bayezid’in saltanat yıllarıdır. Ancak sosyo-kültürel hayatın sekiz on yıllık bir zaman diliminde ele alınması, incelenmesi ve değerlendirilmesinin güçlüğü; hatta böyle bir sınırlamanın kuşatıcı değerlendirmelere imkân veremeyeceği düşüncesi, konunun XIV. yüzyıl esas alınarak değerlendirilmesini zaruri kılmaktadır. Birbirini takip eden büyük kurucu sultanların, onların silah arkadaşlarının, destek olan âlim ve sanatkârların ve yalnız bırakmayan bütün bir milletin yekvücut olduğu bu dönemde başta Bursa olmak üzere, Osmanlı topraklarında ne olup bittiğini bilmek gerekir. Bu yüzyılın siyasi ve askeri gelişmeleri, bir cümle ile ifade etmek gerekirse, batıda Söğüt’ten yola çıkıp Bursa üzerinden Edirne’ye geçmek, oradan da bütün Trakya ve Bulgaristan topraklarını fethederek Sırbistan içlerine girmek; doğuda da Moğol İstilası ile dağılan Anadolu birliğini Sivas’a, Elbistan’a, Malatya’ya kadar yeniden ihya ve inşa etmekten ibarettir. Selçukluların çöküşünden sonra yeni doğumların yaşandığı XIV. yüzyılın parıldayan yıldızları Osman Bey ve Orhan Gazi, Murad Hudâvendigâr ve Yıldırım Bayezid’dir. Bu dört Osmanlı hükümdarı öyle bir organizasyon meydana getirmişlerdir ki, kurdukları beylik, kısa zamanda bir dünya devleti olma yoluna girmiştir. Şüphesiz devlete bu imkânı sağlayan şey, tarihten gelen mirasa da dayanarak oluşturulan sosyo-kültürel yapı ve bu yapının içine yerleştirilen temel dinamiklerdir.